Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα

By Voula Z on 05/09/2014

27 & 28 Σεπτεμβρίου στην Αίθουσα Τέχνης Κοζάνης

Περίεργος-Ξεχωριστός
Ανίκανος-“Ειδικά” ικανός
Ξένος-Ανοίκειος
Μη αποδεκτός-Ιδιαίτερος
Απροσάρμοστος-Εκπαιδεύσιµος
Υστέρηση-Διαφορετικότητα
Θεατρική ομάδα Εν δυνάμει

Επιθυμία του θεατρικού συνόλου είναι η συμβολή του σε μία Τέχνη (εν προκειμένω θεατρική) που επιδιώκει τη ρήξη με την παραδοσιακή αντίληψη του κοινώς αποδεκτού, μία Τέχνη που συνειδητά απομακρύνεται από τις συμβατικές φόρμες κατανόησης του κοινωνικού συμπλέγματος. Στόχος των καλλιτεχνικών δράσεών της είναι η ενσωμάτωση του “διαφορετικού” και του “ανοίκειου” μέσα στο χώρο των τεχνών και η γνωριμία του μεικτού καλλιτεχνικού σχήματος “Εν δυνάμει” με το ευρύτερο θεατρικό κοινό ως μία ενεργή, ερευνητική, καλλιτεχνική οντότητα μέσα στην κοινωνία.
Η παράσταση “Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσεις έναν ελέφαντα” προέκυψε από την ασφυκτιούσα ανάγκη των μελών της ομάδας Εν δυνάμει να μοιραστούν ανοιχτά τις προσωπικές τους ιστορίες μέσα από το πρίσμα ενός καλλιτεχνικού γεγονότος.
Καλλιτεχνική Διεύθυνση-Ελένη Δημοπούλου

Σκηνοθετικό σημείωμα
Το “κανονικό” είναι σίγουρα µία λέξη καταδικασµένη.
Μία λέξη που αναγκάζεται να προσδιοριστεί από τον µέσο όρο. Ύστερα ακολουθεί η αντικειμενική αλήθεια-ό,τι δεν είναι “κανονικό” είναι “διαφορετικό”, είναι “άλλο”. Ποιός όµως φόρτισε το “άλλο” µε αρνητικό πρόσηµο; και γιατί;
Με την παράσταση ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα κοινοποιούνται ιστορίες γύρω από την αναπηρία. Μέσω αυτών των ιστοριών δεν επιδιώκεται παρά αυτό το άνοιγµα στο ανοίκειο, έτσι ώστε να γίνει γνωστό και οικείο. Στη σκηνή οι ιστορίες αυτές µπαίνουν στο στόµα παιδιών και παίρνουν τη µορφή ενός παιδικού παιχνιδιού. Η επιλογή αυτή µπορεί αρχικά να προκύπτει από µία επιµονή να αναφέρεται κανείς στους ανθρώπους µε αναπηρία ώς “παιδιά”, στην πορεία όµως αποκαλύπτει τη δύναµη του παιδικού αυθορµητισµού και της παιδικής σκληρότητας να µιλήσει χωρίς αναστολές για τα πιο κρυµµένα µυστικά, να πει την αλήθεια ολόκληρη, όπως πραγµατικά είναι.
Ελένη Ευθυµίου

Ομάδα Εν Δυνάμει

Η οµάδα «Εν δυνάµει» προσβλέπει στη σύλληψη, στο σχεδιασµό και στην υλοποίηση κοινωνικών και πολιτιστικών δράσεων µε µεικτές οµάδες νέων ανθρώπων µε διάφορες αναπηρίες και χωρίς αναπηρία. Με βάση την αναγνώριση της προσωπικότητας, την ελευθερία της έκφρασης, το σεβασµό στο άτοµο και τη συµµετοχή στην οµάδα η «Εν δυνάµει» στοχεύει στην καλλιέργεια και στην ανάπτυξη των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων όλων που συµµετέχουν στις δράσεις της, πέρα από στερεότυπα και χωρίς διακρίσεις. Η οµάδα «Εν δυνάµει» ξεκίνησε τη δράση της το 2008 και εξελίχθηκε σε σωµατείο το 2014. Σκοπός του σωµατείου είναι η πλήρης ένταξη ατόµων µε δυνητικές ικανότητες (ατόµων µε αναπηρία) στην κοινωνία και η διεκδίκηση των ατόµων αυτών του δικαιώµατος για µια αξιοπρεπή και ολοκληρωµένη ζωή.
Μαρία Ιωαννίδου

Ο άνθρωπος ανεμιστήρας (απόσπασμα από την παράσταση)
Ήταν ένα άνθρωπος,
ο άνθρωπος ανεµιστήρας.
Αντί για σώµα είχε ένα χοντρό άκαµπτο σίδερο.
Μία προπέλα για πρόσωπο,
ένα κουµπί στη θέση της καρδιάς,
και στο µυαλό αέρα.
Αέρα στο µυαλό.
Πετούσε µε τη σκέψη µακριά.
Αντί για λέξεις έβγαζε ένα βουητό.
Ένα βουητό αντί για λέξεις.
Ενοχλητικό. Και ακατάληπτο.
Κι αυτός ο άνθρωπος,
ο άνθρωπος ανεµιστήρας,
φυσούσε µακριά όποιον τον πλησίαζε.
Όποιον τον πλησίαζε φυσούσε µακριά.
Μακριά.
Μόνο λίγοι.
Λίγοι.
Πολύ λίγοι κάθονταν σε κοντινή απόσταση.
Κάθονταν για να δροσίζονται.
Τους µήνες τους καλοκαιρινούς.

Πρόκειται για μία σειρά από καθημερινές, “ξεχωριστές” ιστορίες για την αναπηρία, τη διαφορετικότητα και τους ανθρώπους γύρω από αυτήν. Αποτελεί μία σύμπραξη της μεικτής ομάδας “Εν δυνάμει” νέων με δυνητικές ικανότητες, συνομήλικων νέων, γονιών και φίλων. Η ομάδα “Εν Δυνάμει” δραστηριοποιείται από το 2008 και έχει ως στόχο των καλλιτεχνικών της δράσεων την ενσωμάτωση του “διαφορετικού” μέσα στο χώρο των τεχνών.

Η παράσταση μέσα από ποιήματα, τραγούδια, εικόνες αλλά και με στοιχεία ντοκιμαντέρ, μιλάει ανοιχτά για τη διαφορετικότητα και τους ανθρώπους γύρω από αυτήν. Όλα τα στιγμιότυπα που διαρθρώνουν την αφήγηση της παράστασης είναι εμπνευσμένα από τις αληθινές ιστορίες των ανθρώπων που τις αναπαριστούν.

Μέσα από τη διαδρομή προς την παράσταση δόθηκε μεταξύ των μελών ο κοινός τόπος να δημιουργήσουν από την αρχή μία νέα γλώσσα επικοινωνίας. Μία γλώσσα που θα ωθήσει τον θεατή να αποστασιοποιηθεί από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπά του, να σκεφτεί τα σημεία που τον ενώνουν με το “αλλιώτικο” και να ξεχάσει για λίγο αυτά που τον χωρίζουν.

Η ολοκληρωμένη συνεργασία των μελών με δυνητικές ικανότητες και των συνομήλικων νέων αποκαλύπτει τη δύναμη που έχει το σύνολο να προσπεράσει τα εμπόδια και να ενσωματώσει αρμονικά την κάθε διαφορετική πτυχή της ανθρώπινης φύσης.

Η διαδρομή προς την παράσταση

Μέσα από τη διαδρομή προς την παράσταση δόθηκε μεταξύ των μελών ο κοινός τόπος να δημιουργήσουν από την αρχή μία νέα γλώσσα επικοινωνίας, μία γλώσσα που θα ωθήσει τον θεατή να αποστασιοποιηθεί από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπά του, να σκεφτεί τα σημεία που τον ενώνουν με το “αλλιώτικο” και να ξεχάσει για λίγο αυτά που τον χωρίζουν. Η τελική σύνθεση δεν αποτελεί προϋπάρχουσα θεατρική δραματουργία αλλά προέκυψε από τα μέλη της ομάδας, η οποία συνέθεσε μια ολοκληρωμένη δραματουργικά και αισθητικά παράσταση, πάντα με βάση τις δυνατότητες όλων των ηθοποιών – έτσι ώστε να κινητοποιούν το κάθε άτομο για το “παραπάνω” και ταυτόχρονα να μην το αποκλείουν από την ομάδα.

Συντελεστές

Η τελική σύνθεση δεν αποτελεί προϋπάρχουσα θεατρική δραματουργία αλλά προέκυψε μέσα από τις πρόβες από τα μέλη της ομάδας.
Η τελική σύνθεση και επιμέλεια έγινε από την Ελένη Ευθυμίου.

Σκηνοθεσία-Μουσική: Ελένη Ευθυμίου

Σκηνικά-Κοστούμια: Ελισάβετ Αντάπαση

Φωτισμοί: Richard Anthony

Βίντεο: Δημήτρης Ζάχος

Οργάνωση Παραγωγής-Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Δημοπούλου

Παίζουν: Κλειώ Αντωνοπούλου, Βάσω Ασίκογλου, Μαρία Δαχλύθρα, Ελευθερία Δρακουλίδου, Μαργαρίτα Καϊναδά, Δημήτρης Καλαγκάνης, Κίμων Καλαγκάνης, Άννα Καλίντσεβα, Αναστασία Καριοφύλλη, Ευαγγελίνα Καριοφύλλη, Μαρία Κολτσίδα, Βαγγέλης Κοσμίδης, Γιώτα Κουϊτζόγλου, Νίκος Κυπαρίσσης, Παρμενίων Κυριακούλης, Ευτέρπη Κώστα, Λωξάνδρα Λούκας, Δημήτρης Μέξης, Αγγελική Μούσιου, Θάνος Νανάσης, Μιχάλης Ντολόπουλος.

Στην παράσταση ακούγονται κείμενα των: Ξαβιέ Ντυρενζέ, Νικηφόρου Βρεττάκου, Τέλλου Φίλη, Τζ. Μ. Κουτσί

Η πρεμιέρα της παράστασης έγινε στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς Μελίνα Μερκούρη στα πλαίσια των δράσεων της Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Νεολαίας 2014 και στα πλαίσια του φεστιβάλ Δήμου Καλαμαριάς Θεατρικές Πρεμιέρες.

Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα

Με την κουρτίνα ακόμα κλειστή οι 13 από τους 21 ηθοποιούς βγαίνουν και με τα καθημερινά τους ακόμα ρούχα κάνουν έναν Πρόλογο. Μία περίληψη των όσων θα ειπωθούν-μία προετοιμασία του κοινού για το περιεχόμενο της παράστασης αλλά και το πνεύμα από το οποίο αυτή διέπεται, δηλαδή μία ανοιχτή αφήγηση των ιστοριών όπως πραγματικά είναι κι όχι ωραιοποιημένες με κίνητρο την εύκολη συγκίνηση με την οποία προσεγγίζεται συχνά το θέμα της αναπηρίας και της διαφορετικότητας.

Ύστερα από λίγα λεπτά η κουρτίνα ανοίγει και αποκαλύπτεται το λευκό σκηνικό με τα πολύχρωμα όρια-ένας χώρος που θυμίζει είτε παιδικό δωμάτιο είτε αποστειρωμένο νοσοκομείο, όπου οι ηθοποιοί-φορώντας παιδικά ρούχα, χρησιμοποιώντας παιχνίδια και μάσκες και τραγουδώντας παιδικά τραγούδια-θα εκμυστηρευτούν τις καθόλου παιδικές τους ιστορίες.

Η αφήγηση ξεκινά με την περιγραφή μίας Γέννας που εξελίχθηκε διαφορετικά από τις προσδοκίες των γονιών. Η αισθητική του βίντεο που προβάλλεται παράλληλα δημιουργεί ένταση, ενώ η χρήση των μικροφώνων και της μουσικής μικραίνει την απόσταση-δημιουργεί εγγύτητα.

Την αφήγηση της Γέννας διαδέχονται-μικρά σε διάρκεια-επεισόδια.

Ενδεικτικά:
Το ταξίδι στη Σιβηρία-μία συμβολική περιγραφή της εμπειρίας να φέρνεις στο κόσμο ένα παιδί διαφορετικό,
Το πικ-νικ, μία σκηνή που περιγράφει την ψυχική βία που ασκείται μεταξύ γονιού και παιδιού λόγω της έλλειψης επικοινωνίας αλλά και τη βία που ασκείται σε ένα άτομο διαφορετικό από τους συνομήλικούς του,
Οι σκέψεις ενός ξένου, μία σκηνή στην οποία δύο φίλοι συνομιλούν-ο ένας είναι πατέρας ενός ανάπηρου παιδιού και παλεύει να δείχνει άνετος με το γεγονός ότι στο μέσα δωμάτιο το παιδί του συμπεριφέρεται περίεργα, ο άλλος προσπαθεί να κρύψει την αμηχανία του, ενώ από μέσα του διατυπώνει ασταμάτητα όλα όσα θα ήθελε να ρωτήσει τον φίλο του αλλά δεν τολμά,
Το ραντεβού και Ο έρωτας, δύο επεισόδια στα οποία παρακολουθούμε έναν ήρωα που απ’ τη μία να βιώνει την απόρριψη, ενώ απ’ την άλλη διατυπώνει τις αισιόδοξες σκέψεις του πάνω στο ζήτημα του έρωτα,
Ο εγκέφαλος, μία “επιστημονική απόδειξη” ότι ο εγκέφαλος-που εδώ παρομοιάζεται με ένα πορτοκάλι-είναι μεν το τελειότερο όργανο μπορεί όμως να εμφανίσει άπειρες δυσλειτουργίες-μία κωμική σκηνή η οποία κλείνει με το πολυφωνικό, επαναστατικό τραγούδι Όλος ο κόσμος είναι τρελός κι έχει δικαίωμα σ’ αυτό,
Ιστορική αναδρομή της αναπηρίας, ένα ταξίδι στο χρόνο όπου με παιγνιώδη αρχικά διάθεση ιστορούνται οι περιπέτειες των διαφορετικών ανθρώπων στις εκάστοτε χρονικές περιόδους με αποκορύφωμα-και αλλαγή ατμόσφαιρας-την περίοδο του Ναζισμού, όπου ο καθηγητής Χάινριχ Γκρος έκανε μελέτες με τους εγκεφάλους ανάπηρων ανθρώπων θανατώνοντάς τους,
Οι κρίσεις, σκηνή ντοκουμέντο όπου, ενώ βλέπουμε δύο αγόρια να παίζουν, ακούμε σε παράλληλη αφήγηση τις σκέψεις του μικρότερου αδερφού για τη σχέση του με τον αδερφό του και τους φόβους του για τις επιληπτικές κρίσεις που αυτός παθαίνει.

Μέσα από μία διαδρομή σκηνών-εικόνων και τραγουδιών που μιλούν για τα όνειρα, τις σκέψεις, του εφιάλτες, τους φόβους των ηρώων, τις σχέσεις με την ιατρικοποίηση της αναπηρίας, την συχνά καταδικαστική στάση των “ειδικών” απέναντι στις δυνατότητες των “ειδικά ικανών” ανθρώπων, την ιδρυματοποίηση, την απομόνωση και τις συχνά απαράδεκτες συνθήκες σε χώρους εγκλεισμού, φτάνουμε στο προτελευταίο επεισόδιο της παράστασης όπου μία μάνα αναρωτιέται τι θα απογίνει μόνο του το παιδί της τώρα που αυτή πρόκειται να φύγει απ’ τη ζωή-χαρακτηριστικά του λέει “θα μείνεις μονάχο σου με τα τέρατα”.

Η παράσταση κλείνει αισιόδοξα σαν μία κραυγή αποδοχής απέναντι στο διαφορετικό. Ακούμε το τραγούδι-“προσευχή” να δηλώνει πως Σήμερα είμαι διαφορετικός και αύριο θα είμαι διαφορετικός παράλληλα με την ευχή-”προσευχή” των ηρώων σε μία ευθεία συνομιλία με τον “Θεό”-κοινό. Αποκορύφωμα και κατακλείδα της παράστασης είναι η δήλωση του τελευταίου ήρωα “Δε θέλω άλλους εθελοντές-Θέλω έναν πραγματικό φίλο”.

Trailer: