H Φανή Φτάκα-Τσικριτζή στο Πολυπολιτισμικό συμπόσιο αφιερωμένο στο μουσακά

Η πολυπολιτισμική ταυτότητα του μουσακά μας

Με όχημα τον μουσακά πολυπολιτισμικές γεύσεις από τρεις ηπείρους αντάμωσαν στο Οικολογικό Πολιτιστικό Κέντρο Α. Πατησίων Αθήνας
Πολυπολιτισμικό συμπόσιο αφιερωμένο στον μουσακά, το πιο τυπικό πιάτο της ελληνικής κουζίνας, έλαβε χώρα την Κυριακή 3-3-2013 στο Οικολογικό Πολιτιστικό Κέντρο των Ανω Πατησίων Αθήνας με την υποστήριξη του Νίκου Χρυσόγελου, ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πρασίνων.

Ο μουσακάς, μπορεί να αποτελεί το απόλυτο σύμβολο της εθνικής μας κουζίνας, αλλά μια αναδρομή στο παρελθόν του αναδεικνύει αμέσως την πολυπολιτισμική του διάσταση. Με αραβική μάλλον, ή κατ’ άλλους περσική, παλαιστινιακή ή και τουρκική καταγωγή, διαδόθηκε σε διάφορες μορφές από τις χώρες της Μέσης Ανατολής (Λίβανο, Αίγυπτο) μέχρι τα Βαλκάνια (Ρουμανία, Βουλγαρία) και την Κεντρική Ευρώπη (Ουγγαρία). Ο γαλλικός σκούφος της μπεσαμέλ μπήκε στις αρχές του 20ου αιώνα στην αυλή των Τούρκων Σουλτάνων χάρη στη φαντασία Ελλήνων μαγείρων, μυημένων στην τέχνη της γαλλικής κουζίνας. Στην Ελλάδα η κλασική μορφή του μουσακά αποδίδεται στον Σιφνιό (αλλά και Κωνσταντινουπολίτη) μάγειρα Νικόλαο Τσελεμεντέ, ο οποίος πρόσθεσε την πινελιά της γαλλικής σάλτσας, της μπεσαμέλ.

Εξάλλου και η βάση του μουσακά, η μελιτζάνα, έχει να παρουσιάσει επίσης μια μακρινή πολυπολιτισμική διαδρομή. Με ινδική καταγωγή, ήταν γνωστή στους Βυζαντινούς, όσο και στους Πέρσες. Διαδόθηκε όμως σ’ όλη την Ευρώπη χάρη στους Άραβες. Η σημερινή λέξη έφθασε σε μας λόγω παραφθοράς της μέσω της γαλλικής προβηγκιανής διαλέκτου. Από την άλλη, ο κιμάς ως υλικό, το δεύτερο βασικό συστατικό του μουσακά, είναι μάλλον αραβικός ή περσικός.

Αυτόν λοιπόν τον πολυεθνικό χαρακτήρα του μουσακά ήρθε να υπογραμμίσει η πολύ όμορφη εκδήλωση της περασμένης Κυριακής. Επτά μαγείρισσες «πρέσβειρες» από 3 διαφορετικές ηπείρους (Ευρώπη, Αφρική και Ασία) αντάμωσαν στο πολύ ζεστό και δραστήριο στέκι των Άνω Πατησίων. Παρουσίασαν διαφορετικές γεύσεις του μουσακά, βασισμένες είτε στις κλασικές μελιτζάνες και πατάτες, είτε στις πράσινες πιπεριές ή στα πράσα, με μοσχαρίσιο κιμά ή με κοτόπουλο αλλά και με μανιτάρια ακόμη, οι περισσότερες με μπεσαμέλ, κάποιες με σάλτσα αυγολέμονο, άλλες με γλυκιά και άλλες με καυτερή σάλτσα ντομάτας.

Συγκεκριμένα 2 μαγείρισσες από την Αφρική, η Μάριαμ Χάνα Άλλα και η Άμαλ Ζεϊντάν μαγείρεψε η κάθε μία 2 διαφορετικές παραλλαγές του Αιγυπτιακού και του Σουδανέζικου μουσακά αντίστοιχα. Τέσσερις μαγείρισσες από την Ευρώπη (Ελλάδα) κατέθεσαν τη δική τους άποψη: η Όλγα Πασχαλίδου – Ρίγγα παρουσίασε μια πρωτότυπη κερκυραϊκή παραλλαγή, μουσακά με ντομάτες, η Φανή Φτάκα-Τσικριτζή μια παραδοσιακή χειμωνιάτικη κοζανίτικη παραλλαγή, μουσακά με πράσα, η Καίτη Μαραγκουδάκη τον χορτοφαγικό μουσακά με μανιτάρια, ενώ η Μαρίνα Τσαμουρά παρασκεύασε τον κλασικό μουσακά με μελιτζάνες. Τέλος η Ιωάννα Αραμπατζή-Τζανουδάκη της Ένωσης Σμυρναίων Αθήνας, εκπροσωπώντας την Ασία, παρουσίασε μια παλιά κλασική συνταγή της πολυπολιτισμικής Σμύρνης. Πολύχρωμες σαλάτες πλαισίωσαν τους μουσακάδες και πολυπολιτισμικά γλυκά από Μακεδονία, Σμύρνη και Αίγυπτο ολοκλήρωσαν το γεύμα.

Το πολυεθνικό ακροατήριο όλων των ηλικιών εντυπωσιάστηκε με τη διαπίστωση ότι στις παραδοσιακές τοπικές κουζίνες της Μεσογειακής λεκάνης, σε αντίθεση με την σύγχρονη ομοιομορφία των fast foods χρησιμοποιούνταν κατά κόρον τα εγχώρια προϊόντα, με διαφορετικά είδη ανά εποχή, ώστε το ίδιο φαγητό να παρουσιάζει διαφορετικό γευστικό αποτέλεσμα.

Βασικό συμπέρασμα: η ΤΟΠΙΚΟΤΗΤΑ δεν πρέπει να θυσιάζεται στα πλαίσια της ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ, αντιθέτως, καλόν είναι να υπογραμμίζεται και να προβάλλεται. Το μαγειρεμένο φαγητό, ως ένα πολιτιστικό προϊόν, μπορεί να αποτελέσει σημείο σύγκλισης και ανταλλαγής για όλους τους λαούς της γης, πολύ περισσότερο για όσους γειτνιάζουν.

Αυτά και πολλά άλλα προέκυψαν ως χρήσιμα συμπεράσματα στο ενδιαφέρον αυτό συμπόσιο αφιερωμένο στο μουσακά, όπου οι παρευρισκόμενοι/ες είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν το τερπνόν μετά του ωφελίμου και να γευτούν πέραν της κλασικής 9 διαφορετικές γεύσεις του μουσακά.

Για να πάρετε μια ηλεκτρονική γεύση από όλα αυτά, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα:

03/03/2013: Πολυπολιτισμικά εδέσματα: Μουσακάς / Ελλάδα, Αίγυπτος, Σουδάν

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.