Άγιον Πνέυμα: εορτασμός και ερμηνείες

By Λένα Πλόσκα on 09/06/2014

Την Δευτέρα μετά την Πεντηκοστή, η Εκκλησία μας εορτάζει το Άγιο Πνεύμα.

Το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, το οποίο εκπορεύεται εκ του Πατρός. Είναι ομοούσιο με τα πρόσωπα του Πατρός και του Υιού και κατά το Σύμβολο της Πίστεως «συνπροσκυνείται και συνδοξάζεται» με τον Πατέρα και με τον Υιό, ίσο κατά τη λατρεία και την τιμή.

Εμείς πού γιορτάζουμε τη δική μας Πεντηκοστή, πρέπει να γνωρίζουμε ότι την ήμερα αυτή, όταν εορταζόταν η Πεντηκοστή των Εβραίων, ήλθε το Άγιο Πνεύμα στους Μαθητές του Χριστού. Επειδή, λοιπόν, οι Άγιοι Πατέρες θεώρησαν καλό να ξεχωρίσουν τις γιορτές για να τιμήσουν με τον τρόπο αυτό το μεγαλείο του Παναγίου και Ζωοποιού Πνεύματος, γι’ αυτό αύριο εορτάζουμε το Πανάγιο Πνεύμα, πού είναι μία υπόσταση της Αγίας Τριάδος και θα πούμε το πώς ήλθε στους Αποστόλους.Ο Κύριος μας πριν απ’ το σωτήριο πάθος Του είχε υποσχεθεί ότι θα στείλει το Άγιο Πνεύμα.

Κι όπως υποσχέθηκε, έκανε. Είχε πει τότε στους Μαθητές Του: «Σάς συμφέρει να φύγω Εγώ. Αν δε φύγω εγώ δε θα έλθει ο Παράκλητος (=τό Άγιο Πνεύμα)». Κι αλλού είπε: «Όταν έλθη Εκείνος (δηλ. ο Παράκλητος = το Άγιο Πνεύμα), θα σας διδάξει και θα σας οδηγήσει σε κάθε αλήθεια». Κι ακόμη: «Θα παρακαλέσω τον Πατέρα και θα σας στείλει άλλον Παράκλητο (εννοείται: αντί για Έμενα πού θα φύγω), θα σας στείλει το Άγιο Πνεύμα της Αληθείας, το όποιο εκπορεύεται απ’ τον Πατέρα». Και επίσης μετά το Πάθος, όταν ανερχόταν προς τον ουρανό, τους είπε: «Εσείς να μείνετε στην Ιερουσαλήμ, έως ότου πάρετε δύναμη απ’ τον ουρανό». Αυτό, λοιπόν, το οποίο υποσχέθηκε ο Χριστός, συνέβη την ήμερα της Πεντηκοστής.

 

Ενώ ήταν όλοι συγκεντρωμένοι στο υπερώο της Ιερουσαλήμ και περίμεναν, όταν ήλθε η μέρα της Πεντηκοστής, περίπου κατά τις εννέα η ώρα το πρωί, ξαφνικά ακούστηκε βροντή απ’ τον ουρανό τέτοια, ώστε νόμιζες ότι θα ακουσθεί σε όλη την Οικουμένη.

Τότε φάνηκε το Άγιο Πνεύμα όμοιο με πύρινες γλώσσες και κάθισε σε καθέναν απ’ αυτούς.

Κάθισε όχι μόνο στους δώδεκα Μαθητές, αλλά και στους εβδομήκοντα! Και μιλούσαν πλέον όλοι ξένες γλώσσες! Καθένας δηλαδή απ’ τους αποστόλους μιλούσε όλες τις γλώσσες! Κι ας μη νομισθή ότι ο απόστολος μιλούσε τη δική του την εβραϊκή γλώσσα, ενώ οι ακροατές άκουγαν τη γλώσσα τη δική τους! Όχι! Ο κάθε Απόστολος καταλάβαινε και μιλούσε τη γλώσσα κάθε άλλου έθνους.

Ήταν τόσο παράξενο και πρωτόγνωρο αυτό, ώστε οι άνθρωποι πού συγκεντρώθηκαν νόμισαν ότι οι Μαθητές ήταν μεθυσμένοι. Μη μπορώντας άνθρωποι να καταλάβουν πώς ήταν δυνατό οι απόστολοι να μιλάνε τη γλώσσα του καθενός, τους πέρασαν για μεθυσμένους. Άλλοι πάλι απορούσαν κι αναρωτιούνταν: «Τί να σημαίνη άραγε αυτό το φαινόμενο;».

Ήταν τότε εκεί συγκεντρωμένοι για την εορτή άνθρωποι από όλα τα πέρατα της γης: Πάρθοι, Μήδοι κι Ελαμίτες, οι όποιοι προ ολίγου είχαν αιχμαλωτισθεί από τον Αντίοχο.Ο ερχομός του Παναγίου Πνεύματος έγινε αφού πέρασαν δέκα μέρες απ’ την Ανάληψη του Χριστού. Δεν έγινε ταυτόχρονα με την Ανάληψη.

Οι Απόστολοι έπρεπε να Το περιμένουν, γιατί αυτή ή προσμονή έκανε εντονότερη την επιθυμία τους γι’ Αυτό. Μερικοί λένε ότι σε καθεμιά από τις ήμερες αυτές καθένα απ’ τα αγγελικά τάγματα πήγαινε και προσκυνούσε τη θεωθείσα σάρκα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, κι ότι μετά τη συμπλήρωση των εννέα ήμερων (κατά τις όποιες προσκύνησαν τα αγγελικά τάγματα), τη δέκατη ήμερα, ήλθε το Άγιο Πνεύμα. Ο ερχομός Του σήμαινε τη συμφιλίωση του Θεού με το ανθρώπινο γένος, κι ή συμφιλίωση αυτή έγινε δια του Υιού.

Το Άγιο Πνεύμα ήλθε πενήντα μέρες μετά το Πάσχα, για να μας υπενθυμίζει τον Παλαιό Νόμο (τις Δέκα Εντολές) πού δόθηκε στο Μωϋσή. Οι Ισραηλίτες πήραν τις Δέκα Εντολές πενήντα ήμερες μετά τη διάβαση της Ερυθράς θαλάσσης. Αξιοπρόσεκτη, μάλιστα, είναι η σχέση πού έχουν τα τωρινά μ’ εκείνα τα παλιά. Εκεί ήταν το όρος, εδώ το υπερώο. Εκεί ήταν το πυρ, εδώ οι πύρινες γλώσσες. Αντί για τις βροντές και τη νεφέλη πού είχαμε εκεί, εδώ τώρα έχουμε το δυνατό φύσημα του ανέμου.Το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε με τη μορφή γλωσσών, για να δείξει τη συγγένεια Του με το ζώντα Λόγο, το Χριστό. Ή ακόμη, για να δείξει ότι οι Απόστολοι επρόκειτο να διδάξουν και να οδηγήσουν με τη γλώσσα όλα τα έθνη. Οι γλώσσες ήταν πύρινες, για να δείξει ότι ο Θεός είναι πυρ κατανάλισκαν και καθαρίζει, όπως ή φωτιά. Οι γλώσσες φάνηκαν χωριστά πάνω απ’ τον καθένα για να δειχθούν έτσι τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, τα όποια μοιράζονται στον καθένα.Ο ερχομός του Αγ. Πνεύματος έγινε μάλιστα ήμερα εορτής για να είναι πολλοί άνθρωποι συγκεντρωμένοι και να μπόρεση το γεγονός αυτό να γίνει γνωστό παντού. Έτσι, όσοι θα παρευρίσκονταν το Πάσχα και θα ‘βλεπαν τα όσα έγιναν με το Χριστό, θα δόξαζαν το Θεό για όσα θα έβλεπαν και θα μάθαιναν. Έγινε δε η επιφοίτηση Του κατά την ήμερα της Πεντηκοστής, γιατί έπρεπε την ίδια ήμερα να ξεχυθεί πλούσια η Χάρη Του. Έτσι έκανε κι ο Χριστός, ο Οποίος στη διάρκεια του νομικού Πάσχα παρέδωσε στους Μαθητές Του το δικό Του Πάσχα, το αληθινό.Το Άγιο Πνεύμα δεν κάθισε στο στόμα, αλλά στα κεφάλια των Αποστόλων, γιατί με τον τρόπο αυτό περιέλαβε (και περιέβαλε) το ηγεμονικό του ανθρώπου, το υπερέχον του σώματος και το νου, απ’ τον οποίο η γλώσσα παίρνει το λόγο. Ακόμα θα μπορούσαμε κι αλλιώς να το εξηγήσουμε: Επειδή ή χειροτονία γίνεται στην κεφαλή του χειροτονουμένου, έτσι και το Άγιο Πνεύμα χειροτονεί τους αποστόλους στο κεφάλι, και ως γλώσσα διακηρύττει ότι από τώρα αυτοί θα είναι διδάσκαλοι όλης της Οικουμένης.

Επίσης, πάλι υπάρχει εδώ και ο «ήχος» και η «φωτιά», πού η παρουσία τους ήταν έντονη στο όρος Σινά, όταν οι Εβραίοι έλαβαν το Νόμο. Αυτό γίνεται για να επιβεβαιωθεί  ότι και τότε-και τώρα είναι το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, το Οποίο νομοθετεί και ορίζει τα πάντα. Εξάλλου δημιουργήθηκε σύγχυση ανάμεσα στο πλήθος, γιατί ακούστηκε σαν να φυσούσε ξαφνικά δυνατός άνεμος. Όλοι τότε νόμισαν ότι έφθασε η ώρα να εκπληρωθούν όλα όσα τους είχε προαναγγείλει ο Χριστός για το τέλος και την καταστροφή του κόσμου. Ακόμη χρειάζεται να προσέξουμε, ότι είπε «ωσεί» πυρός, δηλ. «σαν φωτιά», για να μη θεώρηση κανείς ακούγοντας αυτά, ότι υπάρχει κάτι υλικό στο Άγιο Πνεύμα.

Το Άγιο Πνεύμα δόθηκε τρεις φορές με διαφορετικό τρόπο απ’ το Χριστό στους Μαθητές Του. Την πρώτη φορά πριν απ’ το Πάθος Του, αλλά πολύ αμυδρά. Πάλι, μετά την Ανάσταση Του ο Χριστός με εμφύσημα είπε στους Μαθητές Του πιο καθαρά: «Λάβετε Πνεύμα Άγιον…». Και τώρα ξεκάθαρα και ολοφάνερα τους έστειλε το Άγιο Πνεύμα. Ή για να το πούμε καλύτερα, Αυτό, το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε, φωτίζοντας πιο τέλεια και αγιάζοντας τους Αποστόλους και μέσω αυτών έκανε δική Του ολόκληρη πραγματικά την οικουμένη!

Μεγάλα είναι και ξεπερνούν την ανθρώπινη λογική τα χαρίσματα που μάς δώρισε σήμερα ο φιλάνθρωπος Θεός. Γι’ αυτό ας χαρούμε όλοι μαζί και σκιρτώντας από αγαλλίαση ας ανυμνήσουμε τον Κύριό μας.

Γιατί η σημερινή ημέρα είναι για μάς εορτή και πανηγύρι.

Όπως δηλαδή διαδέχονται η μια την άλλη οι εποχές και οι κινήσεις του ήλιου, έτσι ακριβώς και στην Εκκλησία η μία εορτή διαδέχεται την άλλη και με τον τρόπο αυτό απ’ τη μια πηγαίνουμε στην άλλη. Πριν από λίγο καιρό εορτάσαμε τον σταυρό, το πάθος και την Ανάσταση, και ύστερα από αυτά την Ανάληψη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στους ουρανούς.

Σήμερα φθάσαμε στην κορυφή των αγαθών, σ’ αυτήν την κορωνίδα των εορτών, βρισκόμαστε πια στην πραγματοποίηση των επαγγελιών του Κυρίου.

«Γιατί αν φύγω –λέει- θα σάς στείλω άλλον Παράκλητο, και δεν θα σάς αφήσω ορφανούς». (Ιωάν. 16,6). Βλέπετε το πατρικό Του ενδιαφέρον; Βλέπετε την ανέκφραστη φιλανθρωπία Του; Πριν λίγες ημέρες ανελήφθη στον ουρανό, κάθισε στον βασιλικό θρόνο, στα δεξιά του Πατρός, και σήμερα μάς στέλνει ως δώρο τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και μ’ αυτόν τον τρόπο μάς χορηγεί άπειρα ουράνια αγαθά. Γιατί, πες μου, ποιο από τα αγαθά που συμβάλλουν στη σωτηρία μας δεν μάς δόθηκε από το Άγιο Πνεύμα;

Με τη χάρη Του απαλλασσόμαστε απ’ τη δουλεία του διαβόλου, καλούμαστε στην ελευθερία του Χριστού, οδηγούμαστε στην ουράνια υιοθεσία, αναγεννιόμαστε απ’ την αρχή και ξεφορτωνόμαστε το βαρύ και δυσβάστακτο φορτίο των αμαρτιών μας.

Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος βλέπουμε να υπάρχουν τόσοι ιερείς κι έχουμε τάγματα διδασκάλων της Εκκλησίας. Απ’ την πηγή αυτή πήγασαν πλούτη προφητειών και χαρίσματα ιάσεων και όλα τα άλλα που συνήθως στολίζουν την Εκκλησία του Θεού από το Άγιο Πνεύμα προέρχονται.

Και φωνάζει ο Παύλος και λέει: «Για όλα αυτά τα χαρίσματα ενεργεί το ένα και μοναδικό Πνεύμα, που τα μοιράζει όπως θέλει στον καθένα χωριστά» (Α’ Κορ. 12,11).«Όπως θέλει», λέει, όχι όπως έχει διαταχθεί. «Μοιράζει», και δεν μοιράζεται. Έχει εξουσία, και δεν εξουσιάζεται. Γιατί ο Παύλος λέει πως έχει και το Άγιο Πνεύμα την ίδια εξουσία, που έχει και ο Πατήρ. Κι όπως είπε για τον Πατέρα «ο Θεός είναι εκείνος που ενεργεί παντού και πάντα» (Α’ Κορ. 12,6), έτσι λέει και για το Άγιο Πνεύμα «για όλα αυτά τα χαρίσματα ενεργεί το ένα και μοναδικό Πνεύμα, που τα μοιράζει όπως θέλει στον καθένα χωριστά». Είδες τέλεια εξουσία που έχει;

Γιατί όσα πρόσωπα έχουν την ίδια φύση και ουσία είναι φανερό ότι έχουν και την ίδια εξουσία, και όσα έχουν την ίδια αξία, σ’ αυτά μία είναι η δύναμη και η εξουσία.Χάρη στη δύναμη του Αγίου Πνεύματος απαλλαχτήκαμε από τις αμαρτίες, μ’ αυτήν ξεπλύναμε την ψυχή μας από κάθε ρύπο. Με τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, ενώ ήμασταν άνθρωποι, γίναμε άγγελοι, όσοι βέβαια θελήσαμε να μάς βοηθήσει η χάρη Του, χωρίς να αλλάξει η φύση μας, αλλά, κι αυτό είναι το πιο αξιοθαύμαστο, διατηρήσαμε την ανθρώπινη φύση μας και μ’ αυτή επιδείξαμε αγγελική συμπεριφορά. Τόσο μεγάλη είναι λοιπόν η δύναμη του Αγίου Πνεύματος!Και όπως η πραγματική φωτιά όταν δεχτεί τον μαλακό πηλό τον καθιστά σκληρό κεραμίδι, έτσι ακριβώς και η φωτιά του Αγίου Πνεύματος, όταν δεχτεί μια ψυχή συνετή, ακόμη κι αν τη βρει πιο μαλακή κι απ’ τον πηλό, την κάνει πιο γερή κι απ’ το σίδερο. Και κάνει ξαφνικά πιο καθαρό απ’ τον ήλιο εκείνον που έως τώρα ήταν μολυσμένος απ’ την ακαθαρσία των αμαρτιών.[…]

«Με τη δύναμη του ονόματος του Κυρίου Ιησού Χριστού», λέει, «και με τη χάρη του Πνεύματος του Θεού μας». Είδες, αγαπητέ, τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος; Είδες ότι το Άγιο Πνεύμα, εξαφάνισε όλες αυτές τις κακίες, και ότι εκείνους που ήταν προηγουμένως υποδουλωμένοι στις αμαρτίες τους, τους ανέβασε ξαφνικά σε τόσο υψηλές τιμές;

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Κοντάκιον
Ήχος πλ. δ’.
Ότε καταβάς τας γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν έθνη ο Ύψιστος· ότε του πυρός τας γλώσσας διένειμε, εις ενότητα πάντας εκάλεσε· και συμφώνως δοξάζομεν το Πανάγιον Πνεύμα.