- Ημερίδα με θέμα: «Τροχαία Ατυχήματα με Ηλεκτρικά Αυτοκίνητα» διοργανώθηκε από τη Διεύθυνση Αστυνομίας Κοζάνης
- Εξιχνιάσθηκε υπόθεση απάτης με υπολογιστή που διαπράχθηκε στα Γρεβενά
- Εξιχνιάσθηκε τηλεφωνική απάτη που διαπράχθηκε στην πόλη της Πτολεμαΐδας
- Συλλήψεις 12 ατόμων σε περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, για παραβάσεις της νομοθεσίας περί ναρκωτικών το τελευταίο εικοσαήμερο
Oι Φανοί της Κοζανίτικης Αποκριάς – Τι είναι αυτό που κάνει τον Φανό της Κοζάνης ξεχωριστό;
Μοναδικότητα
Γιατί επιμένουν οι Κοζανίτες στη μοναδικότητα του εθίμου αυτού στον Ελλαδικό χώρο; Στο κάτω –κάτω εορταστικές καθαρτήριες πυρές ανάβουν σε πολλά μέρη της Βόρειας Ελλάδας κυρίως, με τους ανθρώπους να χορεύουν και να τραγουδούν γύρω απ’ αυτές καλώντας μαγικά τις υπρφυσικές δυνάμεις να τους χαρίσουν υγεία, γονιμότητα, αφθονία. Τι είναι αυτό που κάνει το Φανό της Κοζάνης ξεχωριστό;
Ο σημαντικότερος λόγος είναι νομίζω ο συνδυασμός της φωτιάς με το ιδιότυπο αποκριάτικο τραγούδι και χορό γύρω απ’ αυτήν. Ενώ σε άλλες περιοχές, στα χωριά της Θράκης π.χ. ή στον Πόντο κατά τον Γ. Λυριτζή αλλά και στη Σιάτιστα (κλαδαρές) ανάβει η πυρά σα μέρος μιας ευχετήριας τελετής για το καλό της χρονιάς, στην Κοζάνη συνδυάζεται επιπλέον και με την ιδέα της ανατροπής, της αμφισβήτησης ιδεών και ιεραρχίας και την κατάργηση των ορίων, που εμπεριέχει η Αποκριά.
Το δεύτερο που εξασφαλίζει μοναδικότητα στο Φανό είναι η μορφή του. Δεν πρόκειται για μια τεράστια φωτιά που πρέπει συνεχώς να τροφοδοτείται, δεν ελέγχεται ούτε πλησιάζεται εύκολα και γρήγορα σβήνει, όπως γίνεται μ’ όλες τις άλλες που ανάβουν πάνω στο έδαφος. Αντίθετα καίει πάνω σε ένα είδος βωμού κρατιέται σταθερή όλη τη νύχτα με λίγη προσπάθεια και καύσιμα και επιτρέπει τη συγκέντρωση μεγάλου πλήθους γύρω της. Αυτό εξασφαλίζει διάρκεια στην τελετή, πράγμα που με τη σειρά του επιτρέπει και πολλές εναλλαγές ατμόσφαιρας και διάθεσης με μεγάλη ποικιλία.
Ένα τρίτο στοιχείο είναι η ύπαρξη πολλών σταθερών εστιών. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους υπεύθυνους του Φανού να λειτουργούν σαν οικοδεσπότες σε σχέση με ένα χώρο στον οποίο βάζουν την προσωπική τους σφραγίδα σαν ομάδα, και επιτρέπει στους υπόλοιπους να μετακινούνται από Φανό σε Φανό και να ρίχνονται κάθε φορά σε ένα καινούργιο πανηγύρι, μέσα σε μια πόλη που φλέγεται ολόκληρη στο Διονυσιακό αυτό γλέντι.
Τι είναι ο Φανός
Πρόκειται για μια γιορτή με λατρευτικό και ανατρεπτικό χαρακτήρα, που στήνεται γύρω από ένα βωμό στον οποίο η φωτιά καίει ακοίμητη όλη τη νύχτα. Γίνεται το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς όταν το κέφι βρίσκεται στο αποκορύφωμά του, όταν η απελευθέρωση από τις αναστολές έχει φτάσει στο ανώτερο δυνατό σημείο και η οινοποσία ενθαρρύνει τους ανθρώπους να χαλαρώσουν και να χαρούν τη μοναδικότητα της στιγμής. Γύρω από η φωτιά σχηματίζεται ένας κύκλος με επικεφαλής τον κορυφαίο τραγουδιστή, ο οποίος τραγουδάει πρώτος στίχο-στίχο τα πατροπαράδοτα τραγούδια του Φανού ακολουθούμενος από το χορό που τα επαναλαμβάνει με τον ίδιο τρόπο.
Η εκδήλωση στήνεται σε καθορισμένα μέρη της Κοζάνης, σε συγκεκριμένα σταυροδρόμια, τα οποία και διακοσμούνται καταλλήλως από τους υπεύθυνους κάθε Φανού. Δεν πρόκειται δηλαδή για αυθόρμητες συγκεντρώσεις ανθρώπων που γλεντούν σ’ ένα οποιοδήποτε σημείο της πόλης. Είναι τόσα πολλά τα στοιχεία που συνιστούν έναν πετυχημένο Φανό- ταλέντα, πείρα γνώση της παράδοσης, διάθεση για εθελοντική προσφορά, συνεργασία και συνύπαρξη- ώστε η καταξίωση και η μακροβιότητα του είναι δύσκολο πράγμα.
Η καταγωγή του
Πολλοί μελετητές του Φανού προσπάθησαν να ανιχνεύσουν την καταγωγή του επιμένοντας οι περισσότεροι στην άμεση σύνδεσή του με αρχαίες γιορτές, πράγμα που συμμερίζεται και η πλειονότητα των Κοζανιτών. Μη έχοντας τις απαραίτητες γνώσεις κα ικανότητες δεν είμαι σε θέση να καταλήξω σε μια σωστά τεκμηριωμένη άποψη σχετικά με το θέμα. Γι’ αυτό θα περιοριστώ να παραθέσω τις επικρατέστερες απόψεις, ελπίζοντας ότι πολύ σύντομα θα εκδηλωθεί ενδιαφέρον από ειδικούς λαογράφους και ιστορικούς για την αποσαφήνιση της προέλευσης του εθίμου.
Ο Νάσης Αλευράς στη μελέτη του « Ο Φανός στην Κοζάνη» αφού ετυμολογεί την ονομασία του εθίμου από το φαίνω (φέγγω, φωτίζω), προσπαθεί να εξηγήσει την προέλευση του, λέγοντας ότι «δείχνει μια εικόνα, που πολύ θυμίζει κάτι ανάλογες πολεμικές γιορτές της αρχαίας Ελλάδας. Και σε τέτοιο σημείο μάλιστα ώστε αδίστακτα να ισχυριζόμαστε ότι είναι η συνέχεια εκείνων και ο χορός που χορεύεται(σε χρόνο 2/4) δεν είναι παρά αυτούσιος ο Πυρρίχιος χορός των αρχαίων Ελλήνων»
Ο Λεωνίδας Παπασιώπης στο βιβλίο του «Η Παλιά Κοζάνη» υποστηρίζει οι εορταστικές εκδηλώσεις είχαν μεγάλη ομοιότητα με τα αρχαία Διονύσια, που γιορτάζονταν την ίδια περίπου εποχή κι απ’ τα οποία δεν αποκλείεται να έλκουν την καταγωγή». Αφού κάνει αναφορά σε διάφορα στοιχεία των εορτών αυτών και συγκεκριμένα το γέρο φαγοπότι της πρώτης μέρας, τις Χοές (αγώνες οινοποσίας) της δεύτερης, και τον κώμο, τα πειράγματα δηλαδή και τους χορούς της τρίτης (μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν ο κόρδαξ, «όρχησις φαλλική απρεπής και αίσχρα» και η πυρρίχη, «χορός γύρω και πάνω από τις φωτιές») καταλήγει: «Καμία σχεδόν από τις εκδηλώσεις αυτές δε λείπει απ’ τις Αποκριές».
Την τόσο διαδεδομένη άποψη της καταγωγής του εθίμου μου από αρχαίες Διονυσιακές γιορτές γενικότερα και του πυρρίχιου ειδικότερα δε θεωρεί αρκετά τεκμηριωμένη ο καθηγητής Στίλπων Κυριακίδης: «πολύ δε ολιγώτερον είναι ορθόν ότι το έθιμο έχει σχέσιν προς τας πολεμικάς εορτάς της αρχαίας Ελλάδος, ο δε χορευόμενος χορός είναι αυτούσιος ο πυρρίχιος των αρχαίων».
Related Posts
Latest News
- 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νέων Ερευνητών και Ερευνητριών στην Διδακτική των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση.
Στις 10-12 Μαΐου 2024, στο Λαιμό Πρεσπών, το Παιδαγωγικό Τμήμα...
- Posted May 3, 2024
- 0
- Η κοιλάδα Κοραμάζ & το Βεκσέ της Καππαδοκίας – Γράφει ο Σταύρος Π. Καπλάνογλου
Η ΚΟΙΛΑΔΑ ΚΟΡΑΜΑΖ & ΤΟ ΒΕΚΣΕ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ ( Οι...
- Posted May 3, 2024
- 0
- George Arctouros: Δημόσια ερώτηση προς το ΥΠτΠ για την δολοφονία του Νίκου Σακελλίωνα
Η ερώτηση απευθύνεται στον ΥΠτΠ, ενώ κοινοποιείται σε περιφερειακές και...
- Posted May 1, 2024
- 0
- Ευχαριστήριο για την ενίσχυση των Κοινωνικών Δομών του Δήμου Γρεβενών
Ο Δήμαρχος Γρεβενών και ο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Μέριμνας δήμου Γρεβενών...
- Posted May 1, 2024
- 0
- Παρατήρηση Ολικής Έκλειψη Ηλίου από τον Αστρονομικό Σύλλογο Δυτικής Μακεδονίας
Η 6μελής ομάδα του Αστρονομικού Συλλόγου Δυτικής Μακεδονίας επέστρεψε με...
- Posted May 1, 2024
- 0
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας | Ολοκληρώθηκαν οι Open Days
Με τη συμμετοχή εκατοντάδων μαθητών ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή 26 Απριλίου...
- Posted May 1, 2024
- 0
- Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής Κοζάνης: Πρόγραμμα επισκέψεων υποψήφιων Ευρωβουλευτών στον Ν. Κοζάνης την Μ.Τετάρτη 01/05
Την Μ. Τετάρτη 01-05 θα επισκεφθεί στην περιοχή μας ο...
- Posted May 1, 2024
- 0
ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ GOOGLE
Συνεργασίες
- Ανάκτηση Δεδομένων
Αν έχετε χαλασμένο σκληρό δίσκο η TicTac Data recovery μπορεί να βοηθήσει - Μιχάλης Μίγγος
Blog για την επιχειρηματικότητα & την καινοτομία
MAGAZINO
- Η κοιλάδα Κοραμάζ & το Βεκσέ της Καππαδοκίας – Γράφει ο Σταύρος Π. Καπλάνογλου
Η ΚΟΙΛΑΔΑ ΚΟΡΑΜΑΖ & ΤΟ ΒΕΚΣΕ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ ( ...
- 03/05/2024
- 0
- George Arctouros: Δημόσια ερώτηση προς το ΥΠτΠ για την δολοφονία του Νίκου Σακελλίωνα
Η ερώτηση απευθύνεται στον ΥΠτΠ, ενώ κοινοποιείται σε περιφερειακές...
- 01/05/2024
- 0
- Περί δικαίου και απονομής του, ο λόγος – Του Γιώργου Νούτσου*
Απανωτά τα γεγονότα, που η δικαστική τους διερεύνηση δεν...
- 30/04/2024
- 0
- Δήμος Γρεβενών: 1η Γιορτή «ΠΕΡΔΙΚΑΣ», ένας θεσμός γεννιέται…
Με απόλυτη επιτυχία, πλήθος κόσμου και συμμετοχή πολλών Συλλόγων,...
- 29/04/2024
- 0
- Οι Λαζαρίνες της Άυλης Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς (Γράφει η Φανή Φτάκα)
Δέκα κοινότητες του Δήμου Κοζάνης (Αιανή, Αγία Παρασκευή, Άνω...
- 29/04/2024
- 0
- Σύκα και υγεία – Ποικιλίες σύκων (video) Μάρθα Στ. Καπλάνογλου, Γεωπόνος
Το σύκο (Ficus carica) είναι δέντρο ιθαγενές της Μεσογείου....
- 26/04/2024
- 0
- Ένα βραβείο διαφορετικό για την ταινία του Νίκου Κουρού «Δεν υπάρχει οξυγόνο» από την Ινδία
”No Oxygen” presents a haunting portrayal of survival in...
- 25/04/2024
- 0
0 comments