- Γιατί εδώ και πολλά χρόνια δεν δοκιμάσαμε άλλους τρόπους πριν φτάσουμε στα δικαστήρια ?
Είναι γνωστό ότι λόγω των μακροχρόνιων εξορύξεων της ΔΕΗ καταστράφηκε ή υποβαθμίστηκε η υπόγεια υδροφορία. Η ΔΕΗ ισχυρίζεται μόνιμα ότι δεν υπήρξε καμιά ζημιά (!), όταν όλοι οι εμπλεκόμενοι με τα νερά φορείς και υπηρεσίες – και κυρίως το πολύπειρο ΙΓΜΕ – υποστηρίζουν το αντίθετο. Την ίδια γραμμή κράτησε η ΔΕΗ και ως κατηγορούμενη στο δικαστήριο, όπου την οδήγησε η ΔΕΥΑΚ διεκδικώντας από το 2010 αποζημίωση 16.5 εκ. για τα νέα δίκτυα – αντλιοστάσια που υποχρεώθηκε να κάνει η ΔΕΥΑΚ και γενικά για το ακριβότερο νερό που πίνει πλέον η Κοζάνη από μακρινές αποστάσεις. Θα μπορούσαμε να μην φτάσουμε σε δίκη – όπου η έκβαση είναι συχνά αβέβαιη –και να εξασφαλίσουμε τα συμφέροντα της ΔΕΥΑΚ με άλλους τρόπους πιο σίγουρους και μάλιστα πολλά χρόνια νωρίτερα ; Η απάντηση είναι ΝΑΙ υπό όρους.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Κατά την προηγούμενη δεκαπενταετία ήρθαν στο Νομαρχιακό Συμβούλιο οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) των Ορυχείων της ΔΕΗ. Ο Δήμος Κοζάνης (καθώς και όλοι οι ενεργειακοί δήμοι) δεν ζήτησαν ποτέ να συμπεριληφθεί στους ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ η υποχρέωση της ΔΕΗ να πληρώνει το επιπλέον κόστος ύδρευσης εφόσον οι εξορύξεις της καταστρέφουν τα νερά των δήμων αυτών.
Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στους δήμους να παραβρίσκονται στο Νομαρχιακό Συμβούλιο και να ζητούν πρόσθετους περιβαλλοντικούς όρους π.χ αποκατάσταση υδροδότησης. ΑΥΤΟ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΔΕΝ ΤΟ ΑΣΚΗΣΑΝ, ΠΑΡΟΤΙ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΝ. Γιατί οι δήμαρχοι εκείνης της περιόδου δεν υπέβαλαν τέτοιο αίτημα? Γιατί δεν το διεκδίκησαν δυναμικά ; Γιατί ο κ. Κουκουλόπουλος, ο μακροβιότερος δήμαρχος της περιοχής, δεν ζήτησε να μπει στους Περιβαλλοντικούς Όρους των ορυχείων και των επεκτάσεών τους, η υποχρέωση της ΔΕΗ να αποκαταστήσει ή να πληρώσει τη ζημιά στην υπόγεια υδροφορία. Σαφώς υπάρχει πολιτική ευθύνη. Την καταλογίζουμε ως Οικολογική Κίνηση στους προηγούμενους δημάρχους εδώ και πολλά χρόνια, την καταλογίζει και ο νέος δήμαρχος κ .Ιωαννίδης από το 2010.
Οι δικαιολογίες που ακούστηκαν κατά καιρούς ότι δήθεν ο Δήμος Κοζάνης δεν είχε δικαίωμα να παρέμβει στο Νομ. Συμβούλιο, γιατί η περιοχή των ορυχείων δεν ήταν εντός των ορίων του δήμου είναι «προφάσεις εν αμαρτίαις». Ο νομοθέτης δίνει το δικαίωμα όχι μόνο στους δήμους, αλλά σε κάθε φορέα και σε κάθε πολίτη που θίγεται από τέτοιες βιομηχανικές δραστηριότητες να καταθέσει τη γνώμη του «στο οικείο νομαρχιακό συμβούλιο», είτε ο ίδιος έχει είτε δεν έχει .. αμπελοχώραφα στη συγκεκριμένη περιοχή. Ειδικά για την υπόγεια υδροφορία, η καταστροφή της μπορεί να αφορά και δήμους που βρίσκονται εκτός της περιοχής εξορύξεων.
Επαναλαμβάνουμε λοιπόν τη βασική μας ένσταση: Ότι οι Δήμοι του ενεργειακού λεκανοπεδίου αν και ήξεραν το πρόβλημα δεν θέλησαν να κοντραριστούν με τη ΔΕΗ στο θέμα αυτό. Εάν οι Δήμοι και η Νομαρχία άκουγαν το Οικολογικό κίνημα που φώναζε (ή μάλλον .. ούρλιαζε) επί χρόνια για αυτή τη σοβαρή παράλειψη και κατάφερναν να συμπεριλάβουν στους εγκεκριμένους Περιβαλλοντικούς Όρους την υποχρέωση της ΔΕΗ να καλύπτει το επιπλέον κόστος υδροδότησης (ή και άρδευσης), τότε πιθανόν η υποχρέωση αυτή να ήταν άμεσα εκτελεστή από τη ΔΕΗ, ως νομικά κατοχυρωμένη, και δεν θα τρέχαμε σήμερα στα δικαστήρια. Με άλλα λόγια όταν ο νόμος σου δίνει τη δυνατότητα να περάσεις ένα αίτημα σου ως πράξη της Διοίκησης (περιβαλλοντικοί όροι με υπογραφή του Υπουργού) κι εσύ κλωτσάς την ευκαιρία και κυνηγάς εκ των υστέρων τη δικαίωσή σου δικαστικά, τότε είσαι ασυγχώρητος !
Επιμένουμε τέλος ότι η παράλειψη αυτή των δήμων δεν ήταν «εξ αμελείας». Γνώριζαν τι λέει ο νόμος για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, γνώριζαν ποιες θεσμικές δυνατότητες είχαν να παρέμβουν. Αλλά δεν ήθελαν να χαλάσουν το μύθο του «φτηνού λιγνίτη» ούτε να αποκαλύψουν το «εξωτερικό κόστος» του, το οποίο μετακυλίεται στις επόμενες γενιές με τη συμπαιγνία ΔΕΗ – Πολιτείας – τοπικής εξουσίας.
Εδώ και λίγα χρόνια βέβαια τα πράγματα άλλαξαν, τα ταμεία είναι άδεια και οι παλιές ισορροπίες ανατράπηκαν. Η ΔΕΥΑΚ λοιπόν αποφάσισε το 2010 να διεκδικήσει 16.5 εκ. από τη ΔΕΗ για την καταστροφή της υπόγειας υδροφορίας και την συνεπαγόμενη αύξηση του κόστους νερού. Ορθώς έπραξε, αλλά η ευκαιρία ευνοϊκής – εξωδικαστικής – κατοχύρωσης είχε πετάξει προ πολλού. Παρόλα αυτά, βάλαμε πλάτη ως Οικολόγοι και δεχτήκαμε να συμπεριληφθούμε στους βασικούς μάρτυρες, διότι είχαμε τα περισσότερα δημοσιεύματα και παρεμβάσεις στο θέμα αυτό. (Εξάλλου δεν βρέθηκαν μάρτυρες από το λιγνιτικό λόμπι, συνδικαλιστές κλπ που θα δέχονταν να υπερασπιστούν τα συμφέροντα των δημοτών σε βάρος των συμφερόντων της ΔΕΗ).
Σήμερα για το θέμα αυτό έβγαλε ανακοίνωση η δημοτική παράταξη του κ. Μαλούτα. Δυστυχώς η μνήμη τους είναι επιλεκτική. Αναφέρουν μεν ότι η αγωγή τους έγινε με καθυστέρηση προκειμένου να υπάρξουν μακροχρόνια στοιχεία για το νέο υψηλότερο κόστος νερού και ότι η αγωγή στηρίχτηκε και στη μαρτυρία των Οικολόγων, αλλά παραλείπουν –σκοπίμως- να προσθέσουν την κριτική μας ότι οι προηγούμενοι δήμαρχοι ποτέ δεν προσπάθησαν να εντάξουν στους περιβαλλοντικούς όρους των ορυχείων της ΔΕΗ αυτή τη δίκαια απαίτηση του τόπου.
Όσον αφορά στη νομοτεχνική υποστήριξη της υπόθεσης που έκανε η προηγούμενη Δημοτική Αρχή δεν μπορεί να σχολιαστεί εδώ. Απλά σημειώνουμε σχετικά με την ατυχή έκβαση, ότι η Δικαιοσύνη προσπαθούσε ενίοτε να βγάλει τη ΔΕΗ στον αφρό. Θυμάμαι όταν το 1992 κάναμε ασφαλιστικά μέτρα εναντίον της ΔΕΗ μαζί με το μακαρίτη το Χ. Μπέσα για ένα παρόμοιο πρόβλημα, ο δικαστής δεν μπήκε καν στην ουσία του προβλήματος. Επικαλέστηκε ένα βασιλικό διάταγμα του 1950 (;) για να αποφανθεί ότι δεν έχουμε δικαίωμα να κάνουμε ασφαλιστικά μέτρα στη ΔΕΗ, θεωρώντας την πρακτικά υπεράνω του νόμου ! Έτσι και τώρα αποφάνθηκε ότι «αν υπάρχει καταστροφή της υπόγειας υδροφορίας» (sic), δεν είναι υπαίτια η ΔΕΗ, αλλά γενικά το κράτος ως «ιδιοκτήτης» των υδάτων. Αυτή είναι η ουσία της απόφασης του δικαστηρίου αν μας επιτρέπεται να την αποδώσουμε σε «ελεύθερη μετάφραση». Έτσι η ΔΕΗ απολαμβάνει και πάλι το απυρόβλητο.
21-5-2015
Φιλικά πάντα.
Λ. Τσικριτζής
Πρόεδρος Οικολογικής Κίνησης Κοζάνης