ΤΙ ΗΤΑΝ
Η Τέως Θεός ή Teo στα λατινικά ήταν μέλος του Πανιωνίου ,ήταν μια αρχαία ναυτική πόλη της Ιωνίας από τις σημαντικότερες έχοντας δύο λιμάνια,
Το βόρειο λιμάνι, ο Γεραιίδαι κατά τους αρχαίους που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα από τους κατοίκους του ΣιγατζΊκι ( Siğacik)
Και το νότιο λιμάνι που έχει προσχωθεί από ένα μικρό ρέμα σήμερα που καταλήγει σε αυτό. Το 6ο αιώνα π.Χ. ο Θαλής ο Μιλήσιος πρότεινε στην Τήο να είναι η πρωτεύουσα της Ιωνικής ομοσπονδίας σαν την πόλη που βρίσκεται στα μέσα των 12 ιωνικών πόλεων.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Βρισκόταν, βόρεια της Εφέσου και περίπου 40 χλμ. νοτιοδυτικά της Σμύρνης , Τα ερείπια του βρίσκονται νότια στην θέση του σύγχρονου οικισμού του Sığacık (Σιγατζίκι για τους Έλληνες έως το 1922 ) στην περιοχή Seferihisar της επαρχίας της Σμύρνης της Τουρκίας.
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Το 1922 στο χωρίο Σιγατζίκι υπήρχαν Μουσουλμάνοι κάτοικοι πλην ελάχιστων Ελληνορθόδοξων ,πολλές όμως Ελληνικές οικογένειες όπως είδαμε σε προηγούμενη δημοσίευση βρισκόταν στο κοντινό Σιβρισάρι
Το κύριο επάγγελμα αυτών των Ελλήνων ήταν η κατασκευή τούβλων και κεραμιδιών ,κουπιών και άλλα είδη κεραμικών εφοδιάζοντας τα προϊόντα τους στο Σεβντίκιοι και το Σιβρισάρι, ένα επάγγελμα που κυριαρχούσε στην πόλη στην αρχαιότητα
ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ
— Αταμιάς = «πόλη του Αθάμα».
Αταμιάς με αναφορά στην «πόλη του Αθάμα». Από τον μυθικό ιδρυτή της
– Τέως
Υπάρχει ιστορική αναφορά για την πόλη με το όνομα Τέως άγνωστου ετυμολογίας τον 6ο αιώνα π.Χ.
– Σιγατζίκι – Σακιζαγάτσι -Sigacik
Η ονομασία αυτή αναφέρεται στην Οθωμανική περίοδο και μέχρι σήμερα
— Akarca mv – Seferihisar
Σαν Άκαρσα μαχαλάς αναφέρεται στην Τουρκική βιβλιογραφία χωρίς να παραπέμπει και την εποχή που είχε αυτό το όνομα
ΙΣΤΟΡΙΑ
–Ίδρυση
Η πρώτη κατοίκηση χρονολογείται από τον 10ο αιώνα π.Χ. Οι πρώτοι άποικοι ήταν Έλληνες αποικιοκράτες που εγκατέλειψαν την ηπειρωτική Ελλάδα λόγω επιθέσεων Δωριέων. Ο θρυλικός ιδρυτής ονομάστηκε Αθάμας. Ως εκ τούτου, πριν από τη χρήση του ονόματος Teos, η πόλη ήταν γνωστή ως Αταμιάς με αναφορά στην «πόλη του Αθάμα».
–Προϊστορική περίοδος
Σύμφωνα με την παράδοση, όπως αναφέρει ο Παυσανίας ο γεωγράφος ιδρύθηκε η πόλη, στα τέλη του 2ου / αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ
— Ιωνικός αποικισμός
Αποικίστηκε από τους κατοίκους του Ορχομενού στη Βοιωτία, τότε από εποίκους από τη Θεσσαλία και την Αθήνα. Η πόλη έχει μια ιστορία συνδεδεμένη με αυτή της Ιωνίας και πιο συγκεκριμένα με αυτή του γείτονικης Λεβεδου.
— Λυδοί
Η Τέως πέρασε τον 7 ο αιώνα στην κυριαρχία των των Λυδών.
Αυτή η κυριαρχία κράτησε σχεδόν έναν αιώνα και μισό μετά την ήττα του τελευταίου βασιλιά της Λυδίας, Κροίσο (ή Κροίσος, 562-546 και 561-547)
–Πέρσες
Αργότερα πέρασε κάτω από την κυριαρχία των Αχαιμενιδών.( Περσών) όταν βασιλιάς ήταν ο Κύρος II (559 – 529)
αποικίες τις
* Ελλήνιον
Ελληνική παροικία που ιδρύθηκε στην Αίγυπτο που είχε κέντρο την πόλη του δυτικού Δέλτα Ναύκρατι, στα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας Σάιδος
Ιδρύθηκε περίπου στα μέσα του 7ου αι. π.Χ.από εμπόρους της Μιλήτου και άλλων ελληνικών πόλεων, στους οποίους ο φαραώ Ψαμμήτιχος Α΄ επέτρεψε να εγκατασταθούν και να δημιουργήσουν εμπορικό σταθμό. Εγκαταστάθηκαν εκεί Έλληνες που προέρχονταν κυρίως από πόλεις της Μ. Ασίας και ήταν οργανωμένοι γύρω από το κοινό ελληνικό ιερό Ελλήνιο. Το Ελλήνιο είχε ιδρυθεί από κοινού από τη Χίο , την Τέω, τη Φώκαια, τις Κλαζομενές, τη Ρόδο, την Κνίδο, την Αλικαρνασσό, τη Φάσηλι και τη Λέσβο. Συνολικά 12 πόλεις μοιράζονταν το ιερό, ενώ υπήρχαν παράλληλα και τα ιερά των Μιλησίων, των Σαμιωτών και των Αιγινιτών.
* Άβδηρα
Η κατάληψη από τους Πέρσες οδήγησε στην έξοδο μεγάλου τμήματος του πληθυσμού της Τηιου μεταξύ 545 και 540, στην Θράκη, όπου συμμετείχε στην ανοικοδόμηση της πόλης των Αβδήρων , κοντά στις εκβολές Νέστος, απέναντι από τη Θάσο.
Οι δύο πόλεις έκοψαν παρόμοιους αργυρούς στατήρες με σύμβολο το γρύπα, καθιστό προς τα δεξιά για την Τέω και προς τα αριστερά για τα Άβδηρα.
* Φαναγορία (Φαναγόρεια, τα Φαναγόρεια, η Φαιναγόρη, η Φαναγόρα)
Σύμφωνα με τη μυθολογία, η πόλη ιδρύθηκε από τον Ηρακλή, για να τιμηθεί η μνήμη του συντρόφου του Άβδηρου, ο οποίος κατασπαράχτηκε από τα άλογα του Διομήδη
Σύμφωνα όμως με άλλη εκδοχή η ίδρυση της αναφέρεται σε κάποιον Φανάγορο (Φαναγόρης, Φαιναγόρας), ο οποίος καταγόταν από την πόλη της Τέω. Πιστεύεται ότι αυτός ήταν ο ιδρυτής της Φαναγορίας, η οποία εν συνεχεία πήρε το όνομά της από εκείνον
Ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. στην νότια ακτή της χερσονήσου του Ταμάν στις όχθες του Κιμμέριου Βοσπόρου.
Ήταν σημαντικό εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής της Μαιώτιδας λίμνης καθώς και των πόλεων στις ακτές του δυτικού Καυκάσου
Μετέπειτα αποτέλεσε την ανατολική πρωτεύουσα του βασιλείου του Βοσπόρου,.
ΙΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Στη συνέχεια, ο Τήος προσχώρησε στις άλλες Ιωνικές Ελληνικές πόλεις κατά τη διάρκεια της μεγάλης εξέγερσης του 499, .
Αλλά ο συνασπισμός ηττήθηκε στη μάχη της Λάδης, κοντά στη Μίλητο, το καλοκαίρι του 494, όταν οι ιωνικές πόλεις βρέθηκαν απέναντι στον Περσικό στόλο του Δαρείου Α (522-486).
Μόνο μετά τις νίκες των πόλεων της μητροπολιτικής Ελλάδας οι Ίωνες επέστρεψαν την ελευθερία τους. Η Τήος έπεσε τότε από την κηδεμονία των Αχαιμενιδών
-Δηλιακή συμμαχια
Αυτή η ελευθερία ήταν βραχύβια, διότι ήταν η σειρά της Αθήνας, ο οποίος είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στη νίκη, για να επωφεληθούν από την περιοχή 478 με την ίδρυση της Αθηναϊκής Συμμαχίας, η οποία άρχισε να οικοδομήσουμε μια ναυτική αυτοκρατορία διασφάλιση την ηγεμονία της πόλης πάνω από το Αιγαίο και την κυριαρχία του πάνω στον ελληνικό κόσμο.
Το 476, η Τήος, όπως πολλές πόλεις του Ιονίου, εισήλθε στην ένωση.
ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Η Ιωνία και οι πόλεις της υποβλήθηκαν στη συνέχεια στους Πελοποννησιακούς Πολέμους (431-404).
Ωστόσο, σε 412, με την προτροπή του Αλκιβιάδη (450-404), Τέως εξεγέρθηκαν με την υπόλοιπη Ιωνία, εναντίον της Αθήνας, αλλά οι πόλεις είχαν ηττηθεί με 411/410 από την πόλη της Αττικής.
Το 405, η Σπάρτη, ο Λύσανδρος νίκησε τον αθηναϊκό στόλο στη μάχη του Αιγίου Ποταμού. Μετά τη νίκη του, όλες οι πόλεις που παρέμειναν πιστές στην Αθήνα πριν από τη μάχη του τον αποτίμησαν και υπέβαλαν στον Λύσανδρο.
Το 404 η αθηναϊκή ηγεμονία δεν υπήρχε πια και η Λίθος της Δήλου διαλύθηκε. Οι πόλεις της Ιωνίας περνούσαν και πάλι υπό την κηδεμονία των Περσών.
ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ ΚΑΤΑ ΠΕΡΣΩΝ
Το 395 ο βασιλιάς της Σπάρτης, ο Αγησίλαος Β (398 έως 360) ξεκίνησε μια εκστρατεία στη Μικρά Ασία εναντίον του Πέρση σατράπη της Λυδίας και της Καρίας, ο Τισσαφέρνης (v.413-395). Η εκστρατεία του Αγησίλαου Β είχε ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση των πόλεων της Ιωνίας από την κηδεμονία των Αχαιμενίδων.
ΤΕΩΣ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ
Στη συνέχεια υπέστη την κυριαρχία της Σπάρτης για σύντομο χρονικό διάστημα. Το πολιτικό κλίμα ήταν πολύ έντονο και το 387/386, η Σπάρτη, απειλούμενη από όλες τις πλευρές, κατέληξε στην ειρήνη του Ανταλκιδά ή στην ειρήνη του βασιλιά με τους Πέρσες και όλους τους Έλληνες.
Αποδέχθηκε την περσική κυριαρχία και τους έδωσε ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας.
Μετά από μια έξαρση της Σπάρτης, τον Ιούλιο του 371, στη μάχη της Leuctra, η σπαρτιατική υπεροχή πάνω στον κόσμο του Αιγαίου ήταν σίγουρα πεπερασμένη.
Η ηγεμονία του νικητή, η Θήβα που ακολούθησε, είχε μικρή επίδραση στον ανατολικό κόσμο.
ΠΕΡΣΕΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙ
Οι Πέρσες, εκμεταλλευόμενοι την αναταραχή του ελληνικού κόσμου, επανέκτησαν την κατοχή της Ιωνίας. Οι νέες τους κυριαρχίες, φυσικές και πολιτικές, πάνω από τις πόλεις ήταν παρόμοιες με εκείνες που προηγήθηκαν των ιατρικών πολέμων, ειδικά οι πολύ βαριές φορολογίες.
– Μ. Αλέξανδρος
Το 334, η Τέως απελευθερώθηκε από τον περσικό ζυγό από τον βασιλιά της Μακεδονίας Μεγάλο Αλέξανδρο (336-323) κατά την κατάκτηση της Μικράς Ασίας.
Μετά το θάνατο του τελευταίου και τους αγώνες για τη διαδοχή του μεταξύ των διαφόρων διαδόχων, η περιοχή πέρασε υπό διαφορετικές κηδεμονίες.
-ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΑΝΤΙΓΟΝΟΣ Ο ΜΟΝΟΦΘΑΛΜΟΣ
Η Τήος ήταν κάποτε υπό την κυριαρχία του βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονος Ι Μονοφθάλμου, ο οποίος αναβίωσε τη δραστηριότητα του λιμανιού.
Ο τελευταίος θέλησε να συγχωνεύσει την πόλη με αυτή του Λεβέδου, ωστόσο αυτή η επιχείρηση διεξήχθη με ατελή τρόπο. Σε 301, μετά τη μάχη του Ύψου στην Φρυγία, ο Αντίγονος κατά Monophtalmos Ι (306-301), Τέως έπεσε κάτω από την κυριαρχία του βασιλιά της Θράκης, Λυσιμάχου (322-281).
ΛΥΣΙΜΑΧΟΣ
Ο Αγισιλαος το 292, κατέστρεψε την πόλη και μετεφερε τους κατοίκους της στην Έφεσο.
ΣΕΛΕΥΚΙΔΕΣ – ΒΑΣΙΛΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ -ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΙ
Στη συνέχεια, όπως και όλοι οι Ιωνίες, η Τέω ήταν το κέντρο των συγκρούσεων επιρροής και ενδιαφέροντος μεταξύ των Σελευκιδών στην Ανατολή, των Βασιλέων της Περγάμου στον Βορρά και του Πτολεμαίου της Αιγύπτου στο Νότο.
Ο βασιλιάς της Περγάμου, Ευμένη Β (ή Ευμένης, 197-159) με σύμμαχο για να τους Ρωμαίους για την αντιμετώπιση των Σελευκιδών επέκταση προς το Αιγαίο, που λαμβάνεται μετά από τη νίκη, την ειρήνη της Απάμειας το 188, τον έλεγχο των μέρος της Μικράς Ασίας.
Η Τεος βρισκόταν στην περιοχή που ανατέθηκε και παρέμεινε υπό την κυριαρχία των Ατταλιδών μέχρι την βασιλεία του Αττάλου Γ. Φιλομετρητή (ή του Ατταλού, 138-133).
Στο δεύτερο αιώνα π.Χ., η πόλη, εξακολουθεί να ανθεί παρά τα προβλήματα του Ελληνιστικού κόσμου, που χτίστηκε υπό τη διεύθυνση του Ερμογένη αρχιτέκτονα της Πριήνης ο μεγαλύτερος ναός του αρχαίου κόσμου αφιερωμένο στο θεό Διόνυσο,που είχε μάλιστα την προσωνυμία Σητανείος.
— Η λατρεία του Διονύσου ξεχώριζε στην Τήο
Ο Διονύσιος είναι ο θεός της ανάληψης, της τέχνης και του κρασιού.
Οι ιερείς του Διονύσου θεωρούνταν θεατρικοί ηθοποιοί.
Ο ναός του Διονύσου στην Τήο ήταν ο μεγαλύτερος ναός του Διονύσου στην Μικρά Ασία.
Ο ναός και η πόλη της Τήου ήταν ο τόπος συνάντησης των ηθοποιών και μουσικών.
Ο ναός του Διονύσου ιδρύθηκε στην Τήο τον 3ο αιώνα π.Χ.
Οι ηθοποιοί ήταν συντεχνίες που προσέφεραν αμειβόμενες παραστάσεις στις πόλεις.
Η Τεώ ήταν η ιερή πόλη και το κέντρο τους.
Αυτοί οι ηθοποιοί θεωρούνταν ιερείς του Διονύσου, είχαν κάποια μορφή θρησκευτικού παρελθόντος που τους έδινε κάποια προνόμια.
Αλλά μερικές φορές αυτές οι αρχές προκάλεσαν κάποιο πρόβλημα για τους και αναγκάστηκαν να κινηθούν. Θεωρήθηκαν από το κοινό ως προβληματικοί παράγοντες σε ορισμένες περιπτώσεις.
Το 152 π.Χ. λόγω ορισμένων προβλημάτων που προκάλεσαν, οι ηθοποιοί εκδιώχθηκαν από την Τήο και πήγαν στην Έφεσο. Δεν τους αρέσουν και οι Εφέσιοι. Σήμερα οι επισκέπτες μπορούν να δουν τα ερείπια του ναού του Διονύσου.
– Ρωμαίοι
Όταν πέθανε ο Αττάλος ο Γ.’ ο Φιλομετρητής το 133 π. Χ. χωρίς αρσενικό παιδί, κληρονόμησε το βασίλειό του στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και το βασίλειο του , συμπεριλαμβανομένης της πόλης Τέως, πέρασε στον ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
Επί Αδριανού ο ναός του Διονύσου ανακατασκευάζεται
. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, η πόλη ήταν γνωστή για το κρασί της. και τα μάρμαρα της.
-Βυζάντιο
Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την πόλη κατά τη χριστιανική εποχή.
Εμφανίζεται σε πολλά εκκλησιαστικά κείμενα της εποχής εμφανίζεται να υπάρχει στην πόλη βοηθός επίσκοπος της Μητρόπολης της Εφέσου.
ΠΙΘΑΝΗ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΣΕΙΣΜΟ
Οι ιστορικοί υποθέτουν ότι η Τεος καταστράφηκε από σεισμό. στην αρχές του Βυζαντινής εποχής
– Οθωμανοί
Οι Οθωμανοί με την κατάκτηση της Τεο με την εποχη του σουλτάνου Σουλεϊμάν του μεγαλοπρεπή κατασκεύασαν στην παραλία φρούριο για να ελέγχουν τους εμπορικούς δρόμους
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
– Η ακρόπολη η αγορά και τα τείχη
Στην αρχαιολογική έρευνα που έγινε βρέθηκαν και μελετήθηκαν Ο ναός του Διονύσου, η αγορά (τόπος συγκέντρωσης, αγορά της πόλης), τα τείχη της πόλης, η ζώνη της ακρόπολης και το αρχαίο λιμάνι ήταν ο κύριος στόχος των ερευνών
Ειδικότερα :
–Τα τείχη
Η πόλη περιβάλλεται από τείχη 6 χλμ
– Το θέατρο
Το θέατρο βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του λόφου Kocakır, χτίστηκε σε φυσικό λόφο.
Λίγα προσθήκες στην αρχική κατασκευή έγιναν στη ρωμαϊκή περίοδο υπό τον Αδριανό. Το κοίλο του κτηρίου είναι καλά διατηρημένο σε ύψος 15 μέτρων.
Η πλειονότητα των ξενώνων του θεάτρου χρησιμοποιήθηκαν από τους Οθωμανούς για την ανέγερση κάστρου με μέντα. Επομένως το μέγεθος του θεάτρου δεν είναι ακόμη γνωστό
-Το βουλευτήριον
Το βουλευτήριον βρίσκεται στη βόρεια γωνία της Αγοράς. Βρίσκεται 4-5 μέτρα πάνω από το υπόστρωμα, χρησιμοποιήθηκε γέμισμα πάχους 3 μέτρων για το τοίχο του κτιρίου.Το μέγεθος του βουλευτηρίου ήταν 850 άτομα. Βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην Αγορά. Η ίδρυση του Βουλευτηρίου είναι από τον 2ο αιώνα π.Χ. Την εποχή του Αδριανού έγιναν μεγάλες αποκαταστάσεις. Μια επιγραφή ανακαλύφθηκε αναφέροντας συναντήσεις σχετικά με τις πειρατικές επιθέσεις στην Τήο τον 3ο αιώνα π.Χ.
— Βιβλιοθήκη -Γυμνάσιο
Μια βιβλιοθήκη και ένα γυμνάσιο αναζητείται στην περιοχή.
-Ο ναός του Διονύσου
Τα ευρήματα που τα οποία σώζονται σήμερα αφορούν ένα ναό που κατασκευάσθηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό το επισημαίνουμε γιατί η λατρεία του Διονύσου και η κατασκευή προϋπήρχε αλλά πολλές φορές ο ναός καταστράφηκε από σεισμούς και εισβολείς
Ο ναός του Διόνυσου πρέπει να θεωρείται ως ένα από τα σημαντικά κτίρια της αρχαιότητας που αποδίδει ο Βιτρούβιος στα δέκα του βιβλία Αρχιτεκτονικής (III.3.6-8, IV 3.1).
Ο ναός κατασκευάσθηκε στην κορυφή ενός λόφου που προηγουμένως ισοπεδώθηκε
Η τοποθέτηση και η αναλογία των κτιρίων είναι σε σχέση με τα παλαιότερα έργα του αρχιτέκτονα Ερμογένη,σε αυτό συνηγορούν επιγραφικές μαρτυρίες ότι ο ναός κατασκευάστηκε στην ελληνιστική περίοδο.
Φαίνεται να υπήρχε ναός πριν από την Ελληνιστική εποχη που καταστράφηκε πριν από την χρονολογία που κατασκευάσθηκε ο ναός που βρέθηκε. Έμοιαζε με το ναό του Σαμιανού Ηραίου αλλά είχε και ομοιότητα με το Ναό της Αθηνάς που χτίστηκε από τον διάσημο αρχιτέκτονα Πύθειο (Φύτιο ?) στην Πριήνη . Ο Ερμογένης ήταν μαθητής του.
Τα θραύσματα της υπερκατασκευής αυτού του παλαιότερου ναού σε λευκό μάρμαρο με στενά ανάγλυφα αυγών και βελανιδιών βρέθηκαν στα νοτιοδυτικά του Ιερού του Διονύσου
– Ο ναός του Θεού Ηκατομώντα
Κτίσθηκε κοντά στο ναό του Διονύσου με την ισοπέδωση βράχου και την επιχωμάτωση της περιοχής πάνω από 3 μέτρα στη μία πλευρά.
=Τα 2 λιμάνια
Ένας λιμενοβραχίονας στο νότιο λιμάνι. Εκτείνεται σε 200 μέτρα κατά μήκος της ανατολικής-δυτικής κατεύθυνσης, η οποία είναι ένα από τα αρχικά παραδείγματα των λιμένων της Δυτικής Μικράς Ασίας Η τεχνική κατασκευής τοίχου του κυματοθραύστη μοιάζει με το τείχος της πόλης, επιγραφικές μαρτυρίες σχετικές με την κατασκευή του τείχους της πόλης χρονολογούνται στον 2ο αιώνα π.Χ., επομένως ο κυματοθραύστης μπορεί να είναι σύγχρονος.
— Κεραμικά
Οι έρευνες στο εσωτερικό του τείχους της πόλης αποκάλυψαν συσσωρευμένες πλημμύρες που σχετίζονται με την κεραμική παραγωγή. Τα γεμιστά στο δυτικό τμήμα του νότιου λιμανιού επεκτείνονται σε έκταση περίπου 2 εκταρίων. Ένα άλλο σημείο με περιορισμένο όγκο κεραμικών βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Αγοράς κατά μήκος της περιοχής του παλιού λιμανιού.
–Μάρμαρα
Η πόλη ήταν επίσης γνωστή με λατομεία μαρμάρου. Σημαντική εξαγωγή μαρμάρου έγινε στη Ρώμη. Το μάρμαρο από την Τήο ονομαζόταν Africano αναφερόμενος σε μαύρους σκλάβους που δούλευαν στα λατομεία. Σε ορισμένες πηγές αυτό το μάρμαρο ονομάζεται επίσης Luculleum αναφερόμενος στον Ρωμαίο Γενικό και τον Πρόξενο Λούκουλους που εισήγαγε αυτόν τον μαρμάρινο τύπο στη Ρώμη. Το Africano από την Teos είχε τη βασική του χρήση μεταξύ της εποχής του Αυγούστου και των Αντωνίνων και το ίδιο το λατομείο έπεσε σε αχρηστία γύρω στο 170 μ.Χ.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
–Ανακρέων (περίπου 572 π.Χ. – περίπου 485 π.Χ.)
Ο Ανακρέων ο Τήιος ήταν αρχαίος Έλληνας λυρικός ποιητής, θεωρούμενος ένας από τους εννέα λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας. Ο Ανακρέων, αν και υπερασπιστής του μέτρου, θεωρήθηκε από τους μεταγενέστερους του λανθασμένα γλεντζές και μέθυσος. Από τον τόπο καταγωγής του, πιθανώς το 572 π.Χ.. για άλλους το 545 π.Χ βρέθηκε στα θρακικά Άβδηρα, που ήταν αποικία της γεννετηρας του όπου και έγραψε εξαίρετα τραγούδια. .Το 522 π.Χ. έρχεται στην Αθήνα μετά τη δολοφονία του Ίππαρχου (514 π.Χ.) ο Ανακρέοντας φεύγει από την Αττική και πιθανώς μένει για ένα χρονικό διάστημα στη Λάρισα.
–Αππελικωντας
Γεννήθηκε στην Τεω και έζησε εκεί γύρω στο 100 π.Χ είχε χαρακτηρισθεί φιλομαθής από το πάθος που είχε με την συγκέντρωση έργων πάρα πολλών συγγραφέων ποικίλης ύλης, μεταξύ των οποίων και της βιβλιοθήκης του Αριστοτέλη πληρώνοντας ένα μεγάλο ποσό.Τα βιβλία αυτά αργότερα ο Σύλλας τα μετέφερε στην Ρώμη.
– Εκαταίος ο Αβδηρίτης ή ο Τήϊος (4ος – 3ος αιώνας π.Χ.)
Ο Εκαταίος ο Αβδηρίτης ή ο Τήϊος, ήταν φιλόσοφος, κριτικός και γραμματικός, μαθητής του σκεπτικού φιλοσόφου Πύρρωνος.Η καταγωγή του από την Τέο η οποία δημιούργησε και αποίκησε την πόλη Άβδηρα στην Θράκη
Έζησε στα χρόνια της βασιλείας του Πτολεμαίου Α΄ και κύριο έργο του ήταν τα «Αιγυπτιακά ή Ιστορία της Αιγύπτου»,
— Πρωταγόρας (περ. 490 π.Χ.-περ. 420 π.Χ.)
Ο Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης (Αρχαία Ελληνικά: Πρωταγόρας ὁ Ἀβδηρίτης) (περ. 490 π.Χ. – περ. 420 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας σοφιστής και διδάσκαλος. Υπήρξε ο ιδρυτής της σοφιστικής κίνησης και ένας από τους κορυφαίους σοφιστές στην παγκόσμια φιλοσοφική ιστορία..Η καταγωγή του του Πρωταγόρα επίσης από την Τεο
— Σκυθινός ο Τήιος, ο ποιητής
Ο Σκυθίνος ο Τήιος (από την Τέω της Ιωνίας) ήταν ο ιαμβικός ποιητής του 4ου π.Χ. αιώνα που μετέγραψε σε τροχαϊκά τετράμετρα το Περί Φύσεως φιλοσοφικό έργο του Ηρακλείτου, όπως μας πληροφορεί ο Διογένης ο Λαέρτιος επικαλούμενος παλαιότερη μαρτυρία του Ιερώνυμου του Ρόδιου
Στίχους του Σκυθίνου διέσωσε ο Πλούταρχος ενώ ο Αθήναιος και ο Στοβαίος αναφέρουν αποσπάσματα από τα πεζά έργα του Ἱστορία και περὶ φύσεως αντίστοιχα
— Αντίμαχος ο Τήιος ο επικός ποιητής
Ο Αντίμαχος ο Τήιος (από την Τέω της Ιωνίας) ήταν επικός ποιητής του 8ου ή 7ου π.Χ. αιώνα. Θεωρούνταν ο δημιουργός του έπους Επίγονοι το οποίο διηγόταν την πολιορκία και τελικά την άλωση της Θήβας από τους γιους των Επτά επί Θήβας.Μνημονεύεται επίσης από τον Πλούταρχο και τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα
— Ναυσιφάνης
Ο Ναυσιφάνης ζούσε γύρω στο 325 π.Χ. γεννήθηκε στην Τήο , συνδέθηκε με τη φιλοσοφία του Δημόκριτου και ήταν μαθητής του Πύρρου .
Είχε μεγάλο αριθμό μαθητών και ήταν ιδιαίτερα διάσημος ως ρήτωρ . Ο Επίκουρος ήταν ένας από τους ακροατές του,
– -Επίκουρος
Ο Επίκουρος του Νεοκλέους γεννήθηκε στην Σάμο, 341 π.Χ.και πέθανε στην Αθήνα,το 270 π.Χ μεγάλωσε και σπούδασε στην Τήο .
Ηταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Ίδρυσε δική του φιλοσοφική σχολή, τον Κήπο του Επίκουρου, η οποία θεωρείται από τις πιο γνωστές σχολές της ελληνικής φιλοσοφίας.
ΤΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ (Sigacik )
Ο σύγχρονος οικισμός Sigacik βρίσκεται κοντά στα ερείπια τη αρχαίας πόλης .και το βόρειο λιμάνι της, που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σήμερα από τους αλιείς του Sigacik
Ο χώρος που βρισκόταν η αρχαία πόλη στο παρελθόν έχει καλλιεργηθεί εντατικά με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η ανεύρεση αρχαιοτήτων ,συγχρόνως υπήρχε λιθοκλοπή αρχαιοτήτων και χρησιμοποίηση για την κατασκευή σπιτιών ,Όμως το όργωμα έφερε τεμάχια αγγειοπλαστικής στην επιφάνεια, όπως και αρχιτεκτονικά μέλη βρέθηκαν σε παλιές κατοικίες που περισυνελέγησαν από αρχαιολόγους