Ερμηνεία ποντιακών λέξεων και φράσεων: Σωρεύ’ – Xορτάρ(ι)α – Έστεκεν

Δέσποινα Μιχαηλίδου -Καπλάνογλου

Στην σημερινή δημοσίευση θα δούμε 3 λέξεις από απόσπασμα ενός παραδοσιακού τραγουδιού: ”Η Τριγώνα – η Κορώνα.”

ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ

Η τρυγώνα με τ’ορτάρ(ι)α
η τρυγώνα η κορώνα
πάει σ’ ορμάν σωρεύ’ χορτάρ(ι)α
η τρυγώνα η κορώνα.

ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ.

Ερμηνεύται :

Εκεί πέρα στο δασάκι
η τρυγώνα η κορώνα
έστεκε και μάζευε ξύλα
η τρυγώνα η κορώνα.

ΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Το σύνολο του τραγουδιού αναφέρεται σε μια προκομμένη ταλαιπωρημένη γυναίκα που ξυπόλυτη σχεδόν (φορά μόνον σχισμένες κάλτσες ) που πάει στο δάσος και μαζεύει χόρτα για τα ζώα και ξύλα για το τζάκι της, γιατί ο άνδρας είναι τεμπέλης
Είναι η κορώνα του σπιτιού .

(Τμήμα από το τραγούδι σε μετάφραση στο τέλος του άρθρου )

ΕΠΙΛΟΓΗ ΛΕΞΕΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ
Από το απόσπασμα του τραγουδιού επιλέξαμε τις λέξεις :

***************************************
1.. Σωρεύ’

Προέρχεται από την αρχαιοελληνική σύνθετη λέξη : Συσσωρεύω που ήταν μια κοινή λέξη την Ελληνιστική εποχή (μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου )
Συσσωρεύω = συν + σωρεύω
Στην νεοελληνική αποδίδεται :. Συγκεντρώνω σε ένα σημείο, σε υπερβολική ποσότητα, συνήθως ομοειδή αντικείμενα

*************************************
2.Xορτάρ(ι)α

Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη :
Χόρτος ή χόρτο
Στην νεοελληνική αποδίδεται :. Η χαμηλή βλάστηση , φυτά χωρίς καρπούς, με μικρά φυλλαράκια

***************************************
3.Έστεκεν
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη, ἵσταμαι ,
στέκω , ἕστηκα .
Παράγωγες λέξεις : Συγγενικές λέξεις, ανθίσταμαι , διίσταμαι , παρίσταμαι , προΐσταμαι
Στην νεοελληνική αποδίδεται :Στέκομαι = στέκω + -ομαι

ΛΕΞΕΙΣ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΣΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
Τ’ορτάρ(ι)α : Η απόδοση της λέξης στα νεοελληνικά είναι κάλτσες και μάλιστα σχισμένες
Ορμάν : Είναι το δασάκι,συνήθως αυτό που έχει χαμηλή βλάστηση

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
** Τρυγώνα **
Εκεί πέρα στο δασάκι
η τρυγώνα η κορώνα
έστεκε και μάζευε ξύλα
η τρυγώνα η κορώνα.

Ο άντρας ήταν τεμπέλης
η τρυγώνα η κορώνα
τα ξύλα της ήταν οξιές
η τρυγώνα η κορώνα.

Περπατάει με ρυθμό τικ*
η τρυγώνα η κορώνα
οι κάλτσες της είναι σκισμένες
η τρυγώνα η κορώνα.

*Περπατά όρθια,είναι περήφανη.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.