Βάσω Γκάσταρη: «Η ανάγκη για αίμα – Αιμοδοσία Τώρα» / Συνέντευξη στη Βάια Λαμπροπούλου

Συνέντευξη της Βάσω Γκάσταρη* στη Βάια Λαμπροπούλου**

Η ανάγκη για αίμα είναι συνεχόμενη και δεν έχει αναστολή από πανδημία και σκληρά μέτρα. Καθημερινά ο αγώνας δρόμου για να σωθούν άθρωποι είναι μεγάλος και όλοιμας οφείλουμε να τον σηρίξουμε. Δεν αγοράζεται και δεν πουλιέται, το αίμα μόνο χαρίζεται. Η γιατρός και επιμελήτρια Β στο Τμήμα Αιμοδοσίας του “Μαμάτσειου” Νοσοκομείου Κοζάνης Βάσω Γκάσταρη μας έδωσε το μήνυμα ζωής για την εθελοντική αιμοδοσία.

Ποια είναι τα οφέλη της αιμοδοσίας στον  εθελοντή αιμοδότη;

Θα έλεγα ότι το κύριο όφελος για τον εθελοντή αιμοδότη είναι η ψυχική ανάταση και η ηθική ικανοποίηση από την συνειδητοποίηση του μεγέθους της προσφοράς προς το συνάνθρωπο. Το αίμα παραμένει ένα από τα αγαθά που ακόμη δεν μπορεί να παραχθεί τεχνητά οπότε ο μόνος τρόπος να το έχουμε σε επάρκεια είναι  από τους εθελοντές αιμοδότες.

Υπάρχουν, ωστόσο και μελέτες που δείχνουν ότι οι τακτικοί αιμοδότες έχουν μείωση του κινδύνου για έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο.  Να θυμίσουμε τέλος ότι το αίμα που παίρνουμε ελέγχεται για πληθώρα παθήσεων όπως π.χ. ηπατίτιδα Β και C, o HIV  και ο ιός του Δυτικού Νείλου οπότε μπορεί να γίνει διάγνωση για αυτά τα νοσήματα όσο ο αιμοδότης είναι ακόμη ασυμπτωματικός. Αυτό οδηγεί σε γρηγορότερη έναρξη θεραπείας για κάποιον που πιθανά νοσεί και δεν το γνωρίζει ακόμη.

Ποιο ποσοστό  νέων συμμετέχουν στην εθελοντική αιμοδοσία; Από ποια ηλικία μπορούν να δώσουν αίμα;

Δυστυχώς δεν έχω τέτοια στοιχεία υπόψιν μου  για την Ελλάδα. Ωστόσο ο ΠΟΥ ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2020 ότι παγκοσμίως τα άτομα κάτω των 25 ετών συνεισφέρουν κατά 38% στην εθελοντική προσφορά αίματος. Για άλλη μια φορά οι νέοι μας δίνουν ελπίδα για το μέλλον.

Γνωρίζουμε ότι οι σταθερές ανάγκες σε αίμα ετησίως στην Ελλάδα είναι γύρω στις 120 000 φιάλες. Πρόκειται για πάσχοντες με μεσογειακή αναιμία. Ταυτόχρονα, υπολογίζεται ότι το σύνολο των αναγκών στην Ελλάδα φτάνει τις 600 000-650.000  φιάλες το έτος για να καλύψουμε όλους τους ασθενείς όπως ασθενείς με αιματολογικές και μη κακοήθειες, χειρουργημένοι ασθενείς, άτομα που ενεπλάκησαν σε αυτοκινητιστικά και άλλα ατυχήματα κ.ο.κ.

Από στοιχεία του 2015 που έχουμε διαθέσιμα, γνωρίζουμε ότι το 50% αυτών των αναγκών προκύπτει με πολύ κόπο από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον των ασθενών που χρειάζονται μετάγγιση. Στόχος της Ελλάδας είναι να έχουμε επάρκεια αίματος μόνο  από τον εθελοντισμό που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε περίπου 200 000 τακτικούς εθελοντές. Τακτικός αιμοδότης είναι αυτός που δίνει τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο αίμα.

Οι άνθρωποι γνωρίζουν για την αιμοδοσία; 

Νομίζω ότι έχει γίνει μεγάλη καμπάνια και λίγο πολύ όλοι έχουν μάθει για την αιμοδοσία. Ωστόσο θα πρέπει να καλλιεργήσουμε την κουλτούρα της εθελοντικής αιμοδοσίας που σημαίνει ότι η διαπαιδαγώγηση πρέπει να ξεκινήσει από τα σχολεία, κατά την άποψή μου από το δημοτικό. Έτσι όταν το παιδί γίνει 18 ετών θα έχει έλθει σε επαφή με την αιμοδοσία και θα γίνει συνειδητοποιημένα εθελοντής.

Επίσης η ίδια κουλτούρα καλλιεργείται και μέσα στην οικογένεια. Πολύ συχνά βλέπουμε να γίνονται αιμοδότες τα παιδιά των τακτικών αιμοδοτών. Είναι σημαντικό να έχουν τα παιδιά μας την εικόνα του γονέα που αιμοδοτεί.

Ποιο είναι το «πριν» και το «μετά» από την αιμοδοσία;

Πριν έρθει κανείς για να αιμοδοτήσει, θα πρέπει να έχει κοιμηθεί καλά το βράδυ, να έχει φάει πρωινό ή ελαφρύ γεύμα 3 ώρες πριν την αιμοδοσία αν πρόκειται για απόγευμα, να έχει αποφύγει το αλκοόλ για μία ημέρα και να αισθάνεται καλά.

Μετά την αιμοδοσία συνιστούμε να μην κάνει βαριά σωματική εργασία, να ενυδατωθεί καλά, να αποφύγει το αλκοόλ για το υπόλοιπο της μέρας και να μην καπνίσει για 2 ώρες. Αν εντός 2 εβδομάδων από την ημερομηνία που αιμοδοτήσει κάποιος αρρωστήσει ζητάμε να μας ενημερώσει.

Οι έρευνες δείχνουν πως στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη αίματος, που οφείλεται η μειωμένη προσέλευση εθελοντών αιμοδοτών;

Τα τελευταία χρόνια δεν έχουμε τόσο μεγάλη έλλειψη αίματος όσο παλαιότερα. Πιστεύω ότι η μειωμένη προσέλευση είναι απότοκος της καθημερινότητας του καθενός μας. Όταν φτάνει το πρόβλημα δίπλα μας,όταν χρειάζεται αίμα κάποιος δικός μας άνθρωπος, τότε συνειδητοποιούμε την αναγκαιότητα του να δίνει κανείς αίμα. Στόχος μας όμως θα πρέπει να είναι η εθελοντική τακτική αιμοδοσία και η συνεχής ενημέρωση του κοινού. Χρειάζεται επαγρύπνηση. Επιμένω στην ενημέρωση και μάλιστα από μικρή ηλικία γιατί μόνο όταν λυθούν σε κάποιον οι απορίες σχετικά με το πώς γίνεται η αιμοδότηση και ξεπεραστούν και τυχόν φόβοι που έχει κανείς για τη διαδικασία θα μπορέσει να προσέλθει ελεύθερα.

Οι Έλληνες ωστόσο, ανταποκρίνονται θεαματικά όταν η ανάγκη έχει συγκεκριμένο πρόσωπο. Εννοώ, ότι όταν ζητά κανείς αίμα μετά από μεγάλη φυσική καταστροφή όπως π.χ. έγινε στο Μάτι ή όταν μάθουν για κάποιο άτομο που νοσηλεύεται και χρειάζεται αίμα η προσέλευση είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Σε συνθήκες καθημερινότητας είναι εύκολο κανείς να το αμελήσει λόγω των καθημερινών υποχρεώσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η Κοζάνη στηρίζει την εθελοντική αιμοδοσία; Τι λένε τα ποσοστά και που πιστεύετε πως οφείλεται αυτό;

Στην Κοζάνη νομίζω ότι είμαστε αρκετά καλά όσον αφορά στον εθελοντισμό. Γενικά, έχουμε επάρκεια αίματος. Υπάρχουν, ωστόσο κάποιες δύσκολες χρονικές περίοδοι πριν από μεγάλες γιορτές, όπως τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Ακόμη, ο Αύγουστος είναι διαχρονικά ένας δύσκολος μήνας.

Υπάρχουν φορείς που στηρίζουν και ενισχύουν την εθελοντική αιμοδοσία και πως;

Στην Κοζάνη είμαστε τυχεροί που υπάρχουν δύο πολύ ενεργείς σύλλογοι αιμοδοτών οι οποίοι δραστηριοποιούνται όχι μόνο στην προσφορά ολικού αίματος αλλά και στη δωρεά μυελού των οστών και βλαστοκυττάρων και στην αιμοπεταλιοδότηση. Οι σύλλογοι φροντίζουν να υπενθυμίζουν στα μέλη τους όταν παρέλθει το χρονικό διάστημα που μπορούν να αιμοδοτήσουν. Με τη βοήθεια τους αλλά και με τη δράση πολιτιστικών συλλόγων και των δήμων διοργανώνονται τοπικά εξορμήσεις Αιμοδοσίας με πολύ καλή συμμετοχή εθελοντών. Η Αιμοδοσία Κοζάνης συμμετέχει σε περίπου 8-10 τέτοιες εθελοντικές αιμοδοσίες κάθε μήνα σε όλη την Περιφερειακή Ενότητα της Κοζάνης.

Προσωπικά εσείς ποια πρόκληση αντιμετωπίσατε με το να εργάζεστε στο τμήμα αιμοδοσίας και ποιο ήταν αυτό που κερδίσατε ως εφόδιο για τη ζωή σας;

Σαν Αιματολόγος σε τμήμα Αιμοδοσίας νομίζω ότι η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η εκπαίδευση των νέων ιατρών πάνω στη συνετή χρήση του αίματος. Πρόκληση στην Αιμοδοσία δεν είναι μόνο η προσφορά αίματος αλλά και η ζήτηση αυτού. Ξέρετε, στην Ιατρική δεν υπάρχει ξεχωριστό μάθημα για τις Μεταγγίσεις αν και είναι τεράστιο κεφάλαιο που άπτεται όλων των ειδικοτήτων. Το έχω προσωπικό στόχο πλέον, τουλάχιστον στο Νοσοκομείο Κοζάνης να κάνουμε εκπαιδευτικά μαθήματα στους ειδικευόμενους ιατρούς, στους νοσηλευτές και σε όποιον μπορεί να εμπλέκεται σε μια μετάγγιση, να οργανωθεί η Επιτροπή Μεταγγίσεων του νοσοκομείου και να βγάλουμε πρωτόκολλα μεταγγίσεων για χρήση εντός του νοσοκομείου ώστε να διασφαλίζεται και η ασφάλεια των ασθενών που υποβάλλονται σε μεταγγίσεις αλλά να  γίνεται και οικονομία στο αίμα και στα παράγωγα του, όχι με την έννοια της “τσιγκουνιάς”, ας μου επιτραπεί η έκφραση, αλλά με την έννοια της λογικής χρήσης αυτών. Ξέρετε, στο εξωτερικό, δεν νοείται να ξεκινήσει κανείς να εργάζεται σε νοσοκομείο και να μην περάσει εκπαίδευση για τις μεταγγίσεις.

Εν μέσω της πανδημίας η αιμοδοσία επηρεάστηκε και πως;

Η πανδημία επηρέασε σοβαρά την προσέλευση αιμοδοτών. Εθνικά η εθελοντική αιμοδοσία έχει μειωθεί μέχρι και 50%. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι Αιμοδοσίες είναι συνήθως μέσα στο χώρο του Νοσοκομείου ενώ ιδανικά θα έπρεπε να είναι σε ξεχωριστό κτίριο με ανεξάρτητη είσοδο για να μπορεί να προσέρχεται ο αιμοδότης χωρίς άγχος ότι θα κινδυνεύσει.

Ωστόσο,  στο νοσοκομείο μας, μπορεί κανείς να είναι σίγουρος ότι πληρούνται όλες οι οδηγίες καθαριότητας και απολύμανσης του χώρου μετά από κάθε αιμοδότη ενώ και το προσωπικό είναι πλήρως εμβολιασμένο.

Από πλευράς μας και στο πρώτο κύμα αλλά και τώρα βγήκαμε σε χώρο εκτός Νοσοκομείου για καλύτερη προσέλευση. Προς το παρόν, καθημερινά τις πρωινές ώρες υπάρχει κλιμάκιο της Αιμοδοσίας στην κεντρική πλατεία της Κοζάνη, στους χώρους κάτω από το στέγαστρο όπου μπορεί κανείς να αιμοδοτήσει.

Τι θα λέγατε στους πολίτες όλων των ηλικιών για να κινητοποιηθούν και να προσφέρον αίμα;

Θα τους έλεγα να μην φοβηθούν και να προσέλθουν. Η Αιμοδοσία είναι ανοικτή καθημερινά και μπορεί κανείς να έλθει και να συζητήσει με το προσωπικό όλες τις απορίες και τους φόβους που τυχόν έχει.

Ακόμη, αν κάποιος δεν έχει δώσει ποτέ αίμα μπορεί να έρθει να δοκιμάσει να δώσει. Όλοι παραδέχονται ότι είναι πιο απλό και ανώδυνο από ό,τι νόμιζαν.

**Η Βάια Λαμπροπούλου είναι Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια στην Ψηφιακή Δημοσιογραφία του τμήματος  Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής ενημέρωσης του ΑΠΘ

*Η Βάσω Γκάσταρη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κοζάνη. Σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έλαβε την ειδικότητα της Αιματολογίας στο Θεαγένειο Νοσοκομείο Θεσ/νίκης.   

Κατά την ειδικότητα ασχολήθηκε κυρίως με τις αιματολογικές κακοήθειες όπως τα λεμφώματα, το πολλαπλούν μυέλωμα και οι λευχαιμίες. Συμμετείχε τότε στην οργάνωση και λειτουργία του εργαστηρίου για κρυοκατάψυξη αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων και υπήρξε μέλος της ομάδας για τις  αυτόλογες μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών που έγιναν στο Τμήμα.

Από το 2011 εργάστηκε ως ιδιώτης αιματολόγος στην Κοζάνη όπου παρακολούθησε ασθενείς με αιματολογικά νοσήματα και σε συνεργασία με την κλινική  Euromedica  “Ζωοδόχο Πηγή” Κοζάνης αντιμετώπιζε ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες.

Από το 2017 έως και το 2018 δούλεψε στο NHS της Αγγλίας ως ειδικός αιματολόγος και υπεύθυνη μεταγγίσεων.

Από το 2019 εργάστηκε ως επικουρικός ιατρός στο Ογκολογικό Τμήμα του “Μποδοσάκειου” Νοσοκομείου Πτολεμαΐδας και πλέον, από τον Οκτώβριο του 2020 είναι μόνιμη επιμελήτρια Β στο Τμήμα Αιμοδοσίας του “Μαμάτσειου” Νοσοκομείου Κοζάνης. Ταυτόχρονα, κάνει εξωτερικό ιατρείο Αιματολογίας και μία φορά την εβδομάδα μεταβαίνει στο Νοσοκομείο Πτολεμαΐδας για τη συνέχιση των χημειοθεραπειών σε ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.