Μήλο & μηλιά – Malus domestica (video αρχείου) Μάρθα Στ. Καπλάνογλου, Γεωπόνος

(Άραγε πόσο ανταποκρίνεται στην επιστημονική αλήθεια αυτή η φράση ; )

Η μηλιά , ( Malus domestica ) είναι ένα δέντρο της οικογένειας των τριαντάφυλλων ( Rosaceae ), ένας από τους πιο ευρέως καλλιεργούμενους καρπούς δέντρων.Τα μήλα καλλιεργούνται κυρίως για πώληση ως φρέσκα φρούτα, αν και τα μήλα χρησιμοποιούνται επίσης εμπορικά για ξύδι , χυμό, ζελέ, σάλτσα μήλου και βούτυρο μήλου και κονσερβοποιούνται ως ζωμός πίτας. Ένα σημαντικό μέρος της παγκόσμιας καλλιέργειας χρησιμοποιείται επίσης για μηλίτη , κρασί και κονιάκΗ μηλιά έχει αντιφλεγμονώδεις, βακτηριοκτόνες και άλλες φαρμακευτικές ιδιότητες, οι καρποί, τα φύλλα και τα άνθη της χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και τη θεραπεία πολλών ασθενειών.
Στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο εδώ και πολλά χρόνια ακούγεται η φράση
<< Ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα >>Θελήσαμε να επαληθεύσουμε ότι λέγεται και ακούγεται για τα μήλα , ότι ισχύει μια και πολλές φορές κάποιες ανάλογες φράσεις για άλλα προϊόντα δημιουργήθηκαν για διαφημιστικούς κυρίως λόγους και κάναμε μια μικρή ερεύνα.
Το πρώτο έγγραφο που καταγράφει σχετικές παροιμίες βρέθηκε στην Ουαλία τη δεκαετία του 1860. Το αρχικό κείμενο είναι «Φάε ένα μήλο όταν πηγαίνεις για ύπνο, και θα εμποδίσεις τον γιατρό να κερδίσει το ψωμί του»Η πλέον κοινή εκδοχή του «ένα μήλο την ημέρα κρατά τον γιατρό μακριά» εμφανίστηκε σε έντυπη μορφή το 1922 .
Έγιναν παγκόσμια έρευνες και η πρώτη ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι πραγματικά όσοι τρώνε τακτικά μήλα πηγαίνουν πιο σπάνια στον γιατρό και αυτό το εύρημα αναπαράχθηκε πολύ γρήγορα τότε στον τύπο της εποχής.Όμως :
Όταν λήφθηκαν υπόψη και άλλες παράμετροι που αφορούν τον τρόπο ζωής γενικότερα, φάνηκε ότι τα επιστημονικά δεδομένα δεν μπορούν να στηρίξουν την φράση αυτή, δηλαδή την συσχέτιση της κατανάλωσης μήλων με την συχνότητα ιατρικών επισκέψεων.

Ωστόσο:
Κάποιες άλλες μελέτες έδειξαν ότι οι άνθρωποι που τρώνε ένα μήλο την ημέρα χρησιμοποιούν λιγότερα συνταγογραφούμενα φάρμακα .
*Προκειμένου όσοι μας παρακολουθούν να σχηματίσουν την δική τους γνώμη , στην συνέχεα παραθέτουμε πληροφορίες από την ιστορία αλλά και την μυθολογία που πολλές φορές μας δίνει το απαύγασμα συμπερασμάτων από την εποχή που δεν καταγραφόταν ιστορικά γεγονότα και πληροφορίες και από στόμα σε στόμα περάσαν στην μετά την εμφάνιση του Ομήρου και στην συνέχεια του Ηροδότου , καταγράφουμε ακόμη την χημική σύνθεση του καρπού, της φαρμακευτικές ιδιότητες και τις τυχόν παρενέργειες από υπερβολική η λανθασμένη όχι μόνον του καρπού αλλά και άλλων μερών του φυτού.

ΜΥΘΟΛΟΓΊΑ
Υπάρχουν πολλές ιστορίες που αναφέρονται στα μήλα θα αναφερθούμε σε κάποιες από αυτές .
Σε πολλές περιπτώσεις ,όπως είδαμε και σε προηγούμενη δημοσίευση για την Κυδωνία αμφισβητείται αν ιστορία αφορά τα σημερινά μήλα ή την κυδωνιά ή ακομη τα εσπεριδοειδή μια και πιστεύετε ότι σε εκείνες τις μακρινές εποχές δεν ήταν γνωστά τα μήλα.
*Προέλευση του ονόματός της
Κατά την μυθολογία η μηλιά πήρε το όνομά της από τον Μήλο που ήταν από την Δήλο και πήγε στην Κύπρο, όπου παντρεύτηκε την Πελία, συγγενή του Άδωνη, γιο του βασιλιά της Κύπρου Κινύρα. Μήλος και Άδωνης δέθηκαν τόσο στενά, ώστε, όταν πέθανε ο Άδωνης, ο Μήλος κρεμάστηκε από ένα δένδρο, που αργότερα ονομάστηκε μηλιά. Ο γιος του Μήλου Μήλος ο Β΄ πήγε στο νησί του πατέρα του την Δήλο και στη συνέχεια έγινε οικιστής του νησιού που ονομάστηκε Μήλος.

Στο νησί αυτό βρέθηκε άγαλμα της θεάς Αφροδίτης από την ελληνιστική εποχή το 1820, είναι η περίφημη Αφροδίτη της Μήλου, που υπάρχει στο Μουσείο του Λούβρου.
* Τα μήλα των Εσπερίδων
‘Όταν ο Ηρακλής εκτελούσε τον μύθο των Εσπερίδων πέρασε από τον Καύκασο, όπου ήταν δεμένος ο Προμηθέας. Ο Ηρακλής σκότωσε τον αετό που του έτρωγε το συκώτι και απελευθέρωσε τον Προμηθέα. Ο Προμηθέας σε αντάλλαγμα του υπέδειξε έναν τρόπο για να πάρει τα μήλα των Εσπερίδων. Του είπε πως το καταλληλότερο πρόσωπο για μια τέτοια δουλειά ήταν ο αδερφός του, ο Άτλαντας. Του λέει λοιπόν:
-Δεν θα τα καταφέρεις, Ηρακλή. -Γιατί, είναι τόσο δύσκολο; Λέει ο Ηρακλής στον Προμηθέα.
-Να μην μπεις στον κήπο των Εσπερίδων, που ανήκει στην Ήρα, τον συμβούλεψε ο Προμηθέας. Όποιος θνητός μπαίνει σ’ αυτόν τον κήπο πεθαίνει. Άκουσε τι θα κάνεις. Κοντά στον κήπο των Εσπερίδων βρίσκεται ο Άτλαντας, που έχει σαν χρέος από τους θεούς να κρατάει τον ουρανό για να μην ακουμπήσει στη γη. Πάρε τη θέση του για λίγο, κράτησε τον ουρανό και παρακάλεσε τον να μπει εκείνος, που είναι αθάνατος, στον κήπο των Εσπερίδων για να κλέψει τα χρυσά μήλα. Ο Ηρακλής βρήκε τον Άτλαντα να κρατάει στους ώμους του τις κολόνες του ουρανού και τον παρακάλεσε κι έτσι μπόρεσε να κόψει τα μήλα των Εσπερίδων.

* Το Μήλο της Έριδος
Όταν η Θέτις παντρεύτηκε τον ηλικιωμένο θνητό βασιλιά Πηλέα, γιο του Αιακού μετά από προτροπή του Δία, όλοι οι θεοί ήταν προσκεκλημένοι στον γάμο και έφεραν δώρα εκτός από την Έριδα, η οποία με διαταγή του Δία δεν της επετράπη να προσεγγίσει, επειδή προκαλούσε πάντα διχόνοιες και αναστάτωση. Η Έρις προσβεβλημένη, πέταξε προς το χώρο του γάμου ένα χρυσό μήλο (το μήλον της έριδος) το οποίο έγραφε: «προς την ομορφότερη». Το μήλο το διεκδίκησαν η Ήρα, η Αθηνά και η Αφροδίτη.
Η διαμάχη τους ήταν ιδιαίτερα έντονη και ο Δίας διέταξε τον Ερμή να οδηγήσει τις θεές στον όμορφο Πάρη, τον πρίγκιπα της Τροίας, για να αποφασίσει. Οι θεές εμφανίστηκαν μπροστά του και του πρότειναν δώρα σε περίπτωση που επιλέξει την καθεμία: η Αθηνά του προσέφερε σοφία και επιδεξιότητα στη μάχη, η Ήρα ηγετικές ικανότητες, για να διοικεί την Ασία και την Ευρώπη, ενώ η Αφροδίτη του προσέφερε τον έρωτα της ομορφότερης γυναίκας του κόσμου, της ωραίας Ελένης, βασίλισσας της Σπάρτης. Με τη βοήθειά της ο Πάρης έχοντας ως βασικό κριτήριο την ομορφιά και τον ερωτισμό θα κατακτήσει την ομορφότερη γυναίκα του κόσμου, την Ελένη. Ο Πάρης διάλεξε το δώρο της Αφροδίτης και αυτό αποτέλεσε την αφορμή του Τρωικού πολέμου.
Εδώ επιπλέον το μήλο έχει έντονο ερωτικό ρόλο (μορφολογικά θυμίζει το γυναικείο στήθος) και η κατανάλωσή του ως μαγική αφροδισιακή τροφή.

* Ο μύθος της Αταλάντης
Η Αταλάντη ήταν ηρωίδα της Ελληνικής μυθολογίας, η οποία είχε επιδείξει μεγάλες ικανότητες στο κυνήγι άγριων ζώων κι ακόμη είχε αποδειχτεί ακατανίκητη στον αγώνα δρόμου. Ήταν παρθένα και δεν ήθελε να παντρευτεί. Σύμφωνα με το μύθο, αν κάποιος τη νικούσε σε αγώνα δρόμου, εκείνος θα την έπαιρνε γυναίκα του. Πολλοί μνηστήρες αγωνίστηκαν μαζί της αλλά αυτή τους νικούσε και τους σκότωνε, για να μην την παντρευτούν. Ο μόνος ο οποίος την νίκησε ήταν ο Ιππομένης με το τέχνασμα που του υπέδειξε η θεά Αφροδίτη. Του χάρισε η θεά τρία χρυσά μήλα, που προέρχονταν από τον Κήπο των Εσπερίδων. Κάθε φορά που η Αταλάντη επρόκειτο να τον προσπεράσει, ο Ιππομένης έριχνε πίσω του από ένα χρυσό μήλο. Αυτό αποσπούσε την προσοχή της και την έκανε να καθυστερεί κι έτσι ο Ιππομένης κέρδισε τον αγώνα δρόμου. Οι δύο νέοι, συνευρέθηκαν ερωτικά μέσα σ΄ ένα ναό της θεάς Ρέας-Κυβέλης και για το λόγο αυτό τιμωρήθηκαν με τη μεταμόρφωσή τους σε ζευγάρι λιονταριών.

* Το μήλο του Αδάμ και της Εύας
Η ιστορία του Αδάμ και της Εύας αναφέρεται στη Βίβλο, στο βιβλίο της Γένεσης . Στις ημέρες της Δημιουργίας, ο Θεός αποφάσισε να δημιουργήσει τον κόσμο και τα πάντα μέσα σε αυτόν, όπως τον ξέρουμε. Σε πέντε μέρες δημιούργησε τον ουρανό και τη γη, το φως και τα αστέρια, τα ψάρια, τα πουλιά και τα ζώα. Την έκτη ημέρα δημιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή του. Τον Αδάμ και η Εύα ζούσαν ευτυχισμένοι στον όμορφο Κήπο της Εδέμ και είχαν ό,τι μπορούσε να θέλει ένας άνθρωπος.
Είχαν μόνο έναν κανόνα να σεβαστούν : να μην τρώνε τους απαγορευμένους καρπούς ενός συγκεκριμένου δέντρου. Δυστυχώς, όμως, δεν μπόρεσαν να βασιστούν στην άπειρη σοφία και την άνευ όρων αγάπη του Θεού και ακολούθησαν τη θέληση να αποφασίσουν μόνοι τους τι είναι καλό και τι είναι κακό .
Το φίδι που ζούσε στο δέντρο τους έβαλε σε πειρασμό και η Εύα πήρε το μήλο και το προσέφερε στον Αδάμ δοκίμασαν τον απαγορευμένο καρπό αγνοώντας τις εντολές του Θεού..
Αυτή ήταν η αιτία που προκάλεσε την εκδίωξη του Αδάμ και της Εύας από τον Κήπο της Εδέμ .

ΙΣΤΟΡΙΑ
Οι μηλιές είναι φυτά αυτόχθονα στις εύκρατες ζώνες και των δύο ημισφαιρίων. Το καλλιεργούμενο μήλο πιστεύεται ότι εξημερώθηκε από ένα άγριο μήλο, το M. sieversii , στα βουνά Tien Shan στην Κεντρική Ασία πριν από περίπου 4.000–10.000 χρόνια. Από εκεί εξαπλώθηκε στη δυτική Ευρώπη κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού και υβριδοποιήθηκε με μια σειρά από άγρια καραβόφυτα , όπως M. baccata από τη Σιβηρία, M. orientalis από τον Καύκασο και M. sylvestris , τον κύριο δευτερεύοντα γενετικό παράγοντα, από άλλα μέρη της Ευρώπης. .
Με την πάροδο των αιώνων, έγιναν βελτιωμένες επιλογές και αναγνωρίστηκαν ξεχωριστές ποικιλίες πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια. Εκατοντάδες ποικιλίες αναγνωρίστηκαν στην Ευρώπη πριν από την εγκατάσταση της Αμερικής.

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
Τα φρέσκα μήλα περιέχουν διάφορα σάκχαρα (φρουκτόζη, γλυκόζη, σακχαρόζη έως 12%), οργανικά οξέα (έως 2,4% – μηλικό, τρυγικό, κιτρικό, χλωρογόνο, αραβικό), πηκτίνες, τανίνες και βαφές, βιταμίνες C και B, καροτίνη, αιθέριο έλαιο, μεταλλικά άλατα, σίδηρος και φώσφορος, μαγγάνιο, ιώδιο. Το αιθέριο έλαιο περιέχει εστέρες αμυλικής αλκοόλης με μυρμηκικό, καπροϊκό, οξικό, καπρυλικό οξύ και ακεταλδεΰδη. Στη φλούδα του φρούτου ανιχνεύθηκαν φλαβονοειδή. Οι σπόροι περιέχουν περίπου 0,6% γλυκοσίδη αμυγδαλίνης και έως 15% λιπαρό έλαιο. Τα φύλλα είναι πλούσια σε φαινολικές ενώσεις.

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
*Φρέσκα μήλα
. Λόγω των βακτηριοκτόνων και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων τους, τα φρέσκα μήλα χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και θεραπεία μολυσματικών ασθενειών του πεπτικού συστήματος, οξείας και χρόνιας κολίτιδας, δυσεντερίας και εντερικών λοιμώξεων.
Τα μήλα αναπληρώνουν το σίδηρο στο σώμα, βελτιώνοντας έτσι το χρώμα του δέρματος, ενεργοποιώντας την ανάπτυξη των μαλλιών και ενισχύοντας τις ρίζες τους, εξαλείφοντας τα εύθραυστα νύχια, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα και ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα.
*Ο πολτός
Ο πολτός των φρεσκοτριμμένων φρούτων χρησιμοποιείται για τη θεραπεία εγκαυμάτων, εκδορών, κακώς επουλωμένων πληγών και άλλων τραυματισμών του δέρματος.
*Τα φρέσκα ή ψημένα μήλα
Τα φρέσκα ή ψημένα μήλα ενεργοποιούν τις μεταβολικές διεργασίες, βελτιώνουν τις πεπτικές διαδικασίες και έχουν καλές αποσυμφορητικές, ήπιες καθαρτικές και χολερετικές ιδιότητες.
Τα φρέσκα μήλα έχουν αντισηπτική, αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση.
Οι καρποί είναι επίσης αιμοποιητικός παράγοντας. Αποτρέποντας τον σχηματισμό περίσσειας ουρικού οξέος στον ανθρώπινο οργανισμό, τα μήλα είναι αποτελεσματικά ενάντια σε όλες τις ασθένειες που σχετίζονται με τη συσσώρευση αλάτων αυτού του οξέος στον οργανισμό.
* Υπέρταση
Τα μήλα είναι καλά για την υπέρταση: η τακτική χρήση του φρούτου βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, στη μείωση της ζάλης, των πονοκεφάλων και του θορύβου στο κεφάλι.
*Καρδιοπάθειες
Η θεραπεία με μήλο ενδείκνυται για καρδιοπάθειες, στη μετεμφραγματική περίοδο.
*Ωτολαριγκολογικα προβληματα
Η συμπερίληψη δύο ή τριών μήλων στην καθημερινή διατροφή μειώνει τον αριθμό στην επίσκεψη σε ΩΡΛ .
* Ο χυμός μήλου
Ο χυμός μήλου είναι αποτελεσματικός για αναιμία, ανεπάρκεια βιταμινών, πεπτικά έλκη, γαστρίτιδα, δρα ως χολερετικό για ηπατικές παθήσεις, ηπατίτιδα, ως διουρητικό για την ουρολιθίαση, το οίδημα και ως ενισχυτικό για τον καρδιακό μυ και τα αιμοφόρα αγγεία. Διαθέτοντας αντιμικροβιακές ιδιότητες, τα φρούτα της μηλιάς, ιδιαίτερα τα φυτοκτόνα στη σύνθεσή τους, είναι δραστικά έναντι των ιών της γρίπης Α, των παθογόνων δυσεντερίας και του Staphylococcus aureus.
* Τα φύλλα της μηλιάς
Πρέπει επίσης να αναφερθούν οι φαρμακευτικές ιδιότητες των φύλλων της μηλιάς.
Διαθέτοντας αποχρεμπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, τα φύλλα μήλου σε μορφή αφεψημάτων και αφεψημάτων είναι αποτελεσματικά για το κρυολόγημα, τη βραχνάδα και τον πυρετό.
* Παχυσαρκία
Τα μήλα είναι ιδιαίτερα πολύτιμα στη διαιτητική διατροφή. Τα άτομα που είναι υπέρβαρα πρέπει να έχουν μήλα στη διατροφή τους κάθε μέρα.
**Τα ξινά μήλα
Οι ξινές ποικιλίες είναι κατάλληλες για διαβήτη, κολίτιδα, γαστρίτιδα με χαμηλή οξύτητα και υπερτασικούς ασθενείς με δυσκινησία των χοληφόρων.
* Τα γλυκά φρούτα
Τα γλυκά φρούτα συνιστώνται σε όσους έχουν τάση για σχηματισμό πέτρας, ουρική αρθρίτιδα, καρδιαγγειακές παθήσεις και γαστρίτιδα με υψηλή οξύτητα.
Οι μέρες νηστείας με μήλο βελτιώνουν σημαντικά την υγεία και την ευεξία, βοηθούν στον καθαρισμό του σώματος από τοξίνες και επιβλαβείς ουσίες.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Παρά τις φαρμακευτικές ιδιότητες της μηλιάς, εξακολουθούν να υπάρχουν αντενδείξεις στη χρήση των καρπών της και όχι μόνον .
–Όχι στους έχοντες με παγκρεατίτιδα, εντερίτιδα, γαστρίτιδα με υψηλή οξύτητα ή νεφρική νόσο.
Τα φρέσκα και τουρσί φρούτα δεν συνιστώνται για κατανάλωση από ασθενείς με παγκρεατίτιδα, εντερίτιδα, γαστρίτιδα με υψηλή οξύτητα ή νεφρική νόσο.
Τα μήλα, ειδικά τα ξινά φρούτα, μπορεί να προκαλέσουν έξαρση του δωδεκαδακτύλου ή του έλκους του στομάχου. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι προτιμότερο να αντικαταστήσετε τα φρέσκα φρούτα με ψημένα ή να τρίψετε γλυκά μήλα χωρίς να ξεφλουδίσετε
–Αλλεργίες
. Εάν είστε επιρρεπείς σε αλλεργικές αντιδράσεις, θα πρέπει να τρώτε πράσινες ποικιλίες μήλων.
– Όχι το βράδυ.
Δεν συνιστάται να τρώτε φρούτα μήλου το βράδυ για να αποφύγετε τη ζύμωση στο στομάχι.
–Σμάλτο των δοντιών
Μετά την κατανάλωση μήλων, καλό είναι να ξεπλύνετε το στόμα σας με νερό για να αποτρέψετε την καταστροφή του σμάλτου των δοντιών.
— Προβληματική η κατανάλωση σπόρων
Οι σπόροι του καρπού περιέχουν υδροκυανικό οξύ, επομένως δεν χρειάζεται να τους καταχραστείτε.

VIDEO ΑΡΧΕΙΟΥ
Για περισσότερες πληροφορίες δείτε την εκπομπή “Αειφορία” για τα μήλα από το αρχείο του γεωπόνου στο FLASH TV. Έχει διάρκεια 33,26 λεπτά.